batı afrika ülkesi mali’nin kuzeyinde silahlı islamcıların bulunduğu kidal kentindeki havaalanı, fransız askerlerinin kontrolüne geçti. reuters haber ajansına konuşan fransız silahlı kuvvetleri sözcüsü thierry burkhard da haberi doğruladı. uranyum yataklarına sahip kidal'ın da alınması halinde, ülkenin kuzeyindeki stratejik kentlerin tümü militanlardan temizlenmiş olacak.

bölgeden gelen haberlerde, silahlı islamcıların kidal'i terk ettikleri bildiriliyor. ancak, bölgedeki örgütler kontrolün hala kendilerinde olduğunu savunuyor.

mali’de fransa desteğindeki ordu birlikleri kilit kentler timbuktu ve gao’da bu hafta yeniden kontrol sağlamıştı. askerler, bu kentlerde ev ev dolaşarak islamcıların bıraktığı silahları topluyor.

al jazeera muhabiri jacky rowland’a göre, timbuktu’da fiziksel varlığını pekiştiren mali ordusu, kontrol noktaları kurarak yerel halka artık denetimin kendisinde olduğuna dair çok net mesajlar veriyor. 

kent, geçen yıl el kaide bağlantılı ensaruddin örgütü üyelerince ele geçirilmişti. militanlar, burada sufi azizlerin mezarlarının da aralarında bulunduğu bazı tarihi alanları islam diniyle bağdaşmadığını öne sürerek tahrip etmişti.

fransa'dan gözlemci çağrısı

öte yandan, ülkeden insan hakları ihlallerine yönelik gelen haberler fransa'yı da kaygılandırdı. fransa başbakanı jean-marc ayrault, uluslararası gözlemcilerin hızlı şekilde mali’ye giderek insan haklarını garanti altına almasını istedi. 

mali’de islamcı miliatanların şeriat uyguladığı yerlerde suçluları taşlayarak öldürmek gibi eylemler gerçekleştirmişlerdi. mali ordusunun ise ele geçirdiği yerlerde silahlı islamcılardan intikam almak için infazlar gerçekleştirdiği öne sürülmüştü. militanlardın kontrolünden çıkan kentlerden bazı yağma ve sivillere yönelik şiddet haberleri de gelmişti. 

mali'ye bağış toplantısı

afrikalı liderler ve uluslararası yetkililer ise, etiyopya’da yapılan bağışçılar toplantısında mali’deki operasyonları desteklemek için yüz milyonlarca dolarlık yardım yapmaya karar verdi. adis ababa’da yapılan toplantıya afrikalı liderlerin yanı sıra bm, ab, çin’den temsilciler katıldı.

mali için japonya 120 milyon dolar, abd 96 milyon dolar bağışladı, toplamda  600 milyon dolar verileceği duyuruldu.

afrika birliği'nin ülkedeki kaosun sona ermesi için verece katkı 50 milyon dolar ancak mali'de görev yapması planlanan afrikalı askerlerin maliyetinin 460 milyon doları bulması bekleniyor.

konferansın sonunda ne kadar bağış toplanacağı henüz bilinmiyor, ancak diplomatlar afrika öncülüğünde uluslararası destek misyonu (afisma) için en az 700 milyon dolara ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

askerler için acil para

filidişi sahili devlet başkanı ve batı afrika ülkeleri ekonomik topluluğu (ecowas) lideri alassane ouattara, bölge ülkelerinden askerlerin konuşlandırılmasına acil ihtiyaç olduğunu belirtti ve bunun için para gerektiği uyarısını yaptı.

nakit ve lojistik kaynak eksikliği, afrika askerlerinin mali ordusuna destek vemesini yavaşlatıyor. şu ana kadar yalnızca 2 bin afrikalı asker mali’ye gönderildi. fransa’nın ise ülkede 2 bin 500 askeri bulunuyor. son olarak ingiltere de ülkeye muharip olmayan 240 asker gönderceğini açıklamıştı. londra bu askerlerin mali'de eğitim ve danışmanlık vereceğini duyurmuştu.  

mali’de islamcı militanlar 10 aydır ülkenin kuzeyini kontrol altında tutuyordu. hükümet, militanların güneye doğru ilerlemeye başlamasının ardından fransa’dan yardım istemişti.

paris hükümeti 11 ocak’ta mali’ye yönelik operasyon başlattı ve malili askerleri destekleyerek başkent bamako yakınındaki önemli kentleri militanlardan temizledi. ancak operasyonun başarıya ulaşması için daha fazla askere ve paraya ihtiyaç var. 

fransa, nükleer santralleri için ihtiyaç duyduğu uranyumun önemli bir kısmını kuzeydeki kidal eyaletinden ve komşu nijer'den karşılıyor. fransa'nın tükettiği elektriğin yüzde 78'i nükleer santrallerde üretiliyor. 

kaynak: al jazeera ve ajanslar