her yıl, birleşmiş milletler (bm) günü olarak kutlanan 24 ekim, 2011’de 'silahsızlanma haftası’nın da başlangıcı oldu.

‘silahsızlanma haftası’nın yıllık bir etkinlik haline gelmesi, 1978 yılında düzenlenen bm genel kurul’unun, silahsızlanma oturumunda gündeme geldi.

ülkeler silahlanma yarışının tehlikelerine dikkat çekmeye, bu yarışın durdurulmasının gerekliliğine yönelik propaganda çalışmaları yapmaya ve silahsızlanmanın en acil görev olduğuna dair kamuoyu bilincini arttırmaya davet edildi. her yıl ekim ayının son haftasının 'silahsızlanma haftası' olarak kutlanması karar bağlandı.

bm, 1995 yılında hükümetleri ve sivil toplum kuruluşlarını (stk) ‘silahsızlanma haftası’nda aktif rol almaya davet etti. dönemin genel sekreteri, bm’nin kaynaklarını mümkün olduğunca çok kullanarak, kamuoyunda silahsızlanma ile ilgili problemlerin ve 'silahsızlanma haftası’nın amaçlarının daha iyi algılanması yönünde çalışmalar yapması için görevlendirildi. 

milletler cemiyeti’ne dayanıyor

1. dünya savaşı’nın ardından 1920’de kurulan ve bm’nin temelini oluşturan ve milletler cemiyeti, 1924 yılında yıllık ‘silahlanma kitabı’nın birincisini yayımladı.

silahlanmanın sınırlandırılması çalışmaları kapsamında, askeri meseleler ile ilgili verilerin toplanması, dağıtımı ve kullanımı amacıyla hazırlanan kitap, milletler cemiyeti’nin 2. dünya savaşı’nın ardından 1946 yılında dağılmasından sonra bir daha yayımlanmadı.

bm’nin 1945 yılında kurulmasının ardından, soğuk savaş dönemi askeri şeffaflık konusunda ilerleme kaydedilmesine engel oldu. fakat savaşın 1980’lerin sonlarına doğru yatışmasının ardından kontrolsüz silahlanma konusunda endişeler yeniden gündeme geldi.

bm genel kurulu’nda 1991 yılında konvensiyonel silahların kayıt altına alınmasını sağlayacak ‘register of conventional arms’ adlı birimin kurulmasına karar verildi ve bütün üye ülkeler her yıl, silah transferlerinin yanı sıra, ellerindeki askeri varlıklar ve yerel silah alışverişleri konusunda bilgi vermeye çağırıldı. 

bugüne kadar 170’den fazla ülke bm’ye silahları hakkında en az bir kere rapor verdi. bu ülkelerden yaklaşık 80'i düzenli olarak rapor vermeye devam ediyor. 2006 yılından itibaren küçük silah transferleri de bildirilebiliyor.

bm’nin silahsızlanma ile ilgilenen kolu unoda, konvensiyonel silahların kayıt altına alındığı ‘register of conventional arms’ birimine rapor sunan hükümetlerden edindiği bilgileri topluyor ve kamuoyunun kullanımına sunuyor.

‘global reported arms trade’ (rapor edilmiş global silah ticareti) adlı internet sitesinin 18 ekim’de hayata geçmesinin ardından, herkes istediği bilgiye, ‘ülke’, ‘tarih’ ya da ‘silah cinsi’ kategorileri altında ulaşabiliyor.

kaynak: al jazeera