somali’deki siyasi krizin görüşüldüğü uluslararası londra’da konferansı’nda somali için acil harekete geçilmesi çağrısı yapıldı. bm genel sekreteri ban ki moon, ab temsilcileri, afrika birliği ve arap birliği’nden temsilcilerin katıldığı konferansta yaklaşık 50 ülkenin delegeleri yer aldı.

konferansı en önemli açıklamaları ev sahibi ingiltere’nin başbakanı david cameron’dan geldi. cameron, somali’deki federal geçiş hükümetinin süresinin ağustos ayında dolacağını hatırlatarak bu kez sürenin uzatılmayacağının altını çizdi.  bu da somali için gelecek aylarda gerçek ve kalıcı olması umulan bir siyasi çözüm bulunması gerektiğini gösteriyor.

cameron, ülkede faaliyet gösteren en önemli örgütlerden el kaide destekli eş şebab’ın şiddeti reddeden üyelerinin de yeni hükümete katılabileceği mesjını verdi. cameron’un açıklamasıyla ilk kez eş şebab üyelerine barış ve siyasi sürece katılmaları için davet yapılmış oldu. 

güvenlik, korsan faaliyetler, terör, insani destek, yerel istikrar ile siyasi süreci ve uluslararası işbirliğini canlandırmak konularında çeşitli anlaşmalara varıldığını belirten cameron, somali’deki durumu bir bulmacaya benzeterek  parçaların doğru yerlere yerleştirilmesi gerektiğini söyledi.

abd dışişleri bakanı hillary clinton ise somali’deki insani destek fonuna 44 milyon dolarlık ek yapılacağını, öte yandan ülkede barış sürecini sabote etmek isteyenlere seyahat yasaüı getirileceğini ve bu kişilerin hesaplarının dondurulacağını açıkaldı. 

somali başbakanı abdiveli muhammed ali ise uluslararası camiadan yardım isteyerek ülkesindeki el kaide merkezlerinin bombalanmasını memnuniyetle karşılayacaklarını belirtti. muhammed ali, el kaide sorununun küresel bir sorun olduğunu ve küresel bir çözüm gerektirdiğini öne sürdü.

somali’nin batı destekli devlet başkanı şerif şeyh ahmed ise “alınan kararların ne olduğunu bilmek ve bunların bir kağıt parçasından ibaret olmadığını görmek istiyoruz” diye konuştu.

son olarak bm güvenlik konseyi de somali ile ilgili bir dizi karar almıştı. buna göre ülkedeki afrika birliği barış gücü askerlerinin sayısının 12 binden 17 bin 730’a çıkarılması ve somali’deki birliklere maddi desteğini yılda 250 milyon dolardan 550 milyon dolara yükseltilmesi ön görülmüştü.  

somali'nin yakın tarihi

somali’de 1991 yılında 22 yıllık muhammed siad barre rejiminin devrilmesiyle iç savaş başladı. 1992 yılında amerikan ordusu öncülüğündeki birleşmiş milletler barış gücü, umut operasyonu adı altında ülkeye müdahale etse de, bu başarısız girişim 1993 yılında son buldu 1991 yılından bu yana ülkenin tamamını kontrol eden etkin bir hükümet kurulamadı.

ülkedeki batı destekli güçsüz geçiş süreci hükümetinin süresi, 2009 ocak ayı sonunda iki yıl daha uzatıldı ve yeni başkan olarak da eski isyancılardan ılımı islamcı şeyh şerif şeyh ahmed seçildi.

ağustos ayında başkentin kontrolünü ele geçiren batı destekli geçici hükümet, halen ülkenin küçük bir bölümünü elinde tutuyor. somali’nin ikinci büyük kenti kismayo dahil güneyi ve orta kesimi dahil yüzde 85'i eş şebab'ın denetiminde bulunuyor.

ülkenin kuzeybatısında yer alan somaliland, 1991'de tek taraflı bağımsızlığını ilan etti. kuzeydoğudaki puntland bölgesi de yarı özerk durumda.

somali’deki istikrarsızlık ile komşu ülkelerin birlikleri de mücadele etmeye çalışıyor. kenya askerleri, ekim ayında güneyden somali topraklarına girerek eş şebab’a karşı operasyon başlatmış, etiyopya ordu birlikleri ise kasım ayında güney ve batıdan somali’ye girerek operasyon yürütmüştü.

afrika birliği’nin ise somali’de batı destekli zayıf hükümeti desteklemek amacıyla 10 bin kadar askeri bulunuyor.

ülkede uzun süren otorite boşluğu, korsanların uluslararası denizcilik alanında büyük bir tehdit oluşturmasına neden oldu.

iç savaşın vurduğu somali, 2011’de ise 60 yılın en büyük kuraklığıyla başetmek zorunda kaldı. onbinlerce kişi kenya ve etiyopya’ya kaçarken milyonlarca kişi açlıktan etkilendi. somali’de 2,3 milyon kişi hala dış yardımlarla yaşıyor.

eş şebab'ın kökeni

somali’de 2006 yılında başkent mogadişu dahil ülkenin merkezi ve güneyinin kontrolü islami silahlı örgüt islam mahkemeleri birliği'nin elindeydi. bugün ülkede aktif olan eş şebab da, islam mahkemeleri birliği'nin gençlik kolu olarak kuruldu. islam  mahkemesi birliği'nin, etiyopya birlikleri tarafından bm destekli geçiş hükümetine yardım amacıyla yenilgiye uğratılması sonrası, eş şebab ve hizbul islam gibi gruplar bağımsız olarak hareket eden örgütlere dönüştü. eş şebab şubat ayında el kaide’ye katıldığını açıklamıştı.

eş şebab, kasım 2011’de bm ve diğer uluslararası yardım kuruluşlarına ait kurumların ofislerine saldırarak, 16 kurumun merkezlerini kapatmasını istemişti. ancak, aralarında uluslararası kızılhaç örgütü ve sınır tanımayan doktorlar’ın da aralarında bulunduğu çok az sayıda yardım kuruluşu somali'deki faaliyetlerini sürdürmüştü.

eş şebab son olarak ocak ayı sonunda uluslararası kızılhaç komitesi'nden, ülkedeki acil yardım operasyonlarını sona erdirmesini istemişti.

silahlı grup yaptığı açıklamada, kızılhaç komitesi'nin kontratını tamamen sona erdirdiğini belirtmiş, organizasyonun gıda yardımlarının zamanı geçmiş olduğunu öne sürmüştü. 

kaynak: al jazeera ve ajanslar