İran

Sudan İranlı diplomatları kovdu

Sudan hükümeti, ülkedeki İran kültür merkezlerinin ‘Şiilik propagandası yaptığı’ gerekçesiyle 72 saat içinde kapatılması için talimat verdi ve İran Kültür Ataşesi'yle diğer diplomatları sınır dışı etme kararı aldı.

Konular: Ortadoğu
Hartum'daki Kültür Ataşesi ile merkezlerde çalışan diplomatlara da ülkeyi terk etmeleri için 72 saat süre verildi. [Fotoğraf: Getty]

Kronoloji: İran-Suudi Arabistan ilişkileri

1979 - riyad, şah rıza pehlevi yönetiminin devrilmesi ve ayetullah humeyni’nin öncülüğünde iran islam devrimi’nin gerçekleşmesini, hareketin yayılabileceği endişesiyle izledi.
1980-88 – bu dönemde gerçekleşen iran-irak savaşında riyad yönetimi saddam hüseyin rejimine açık destek verdi.
1987 - aralarında 275 iranlı hacının bulunduğu 402 kişi suudi güvenlik güçleri ile göstericiler arasındaki çatışmalarda ölmesi üzerine iki ülke arasındaki ilişkiler kopma noktasına geldi.
1997 – veliaht prens abdullah aralık ayında islam zirvesi için iran’a gitti, islam devrimi’nden bu yana böyle bir ziyaret gerçekleştiren en yüksek seviyedeki suudi yetkili oldu.
1999 – kral fehd bin abdülaziz, cumhurbaşkanı muhammed hatemi’nin seçim zaferini kutladı ve hatemi’yi reform yanlısı politikalarından dolayı övdü.
2003 – abd’nin irak’ı işgali ve irak’taki şii grupların yeniden güçlenmesi bu ülkedeki çıkarları nedeniyle suudi arabistan ve iran’ı yeniden karşı karşıya getirdi.
2011 – ortadoğu ülkelerinde özellikle şii-sünni geriliminin yükseldiği bahreyn’deki gelişmeler iki ülke arasındaki rekabetin alevlenmesine sebep oldu. suriye’de esed rejimi ve muhalifler arasında yaşanan iç savaş da taraflar arasındaki gerilimi artırdı.

sudan dışişleri bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ülkede faaliyet gösteren iran kültür merkezlerinin faaliyet alanlarının dışına çıkarak, sudan’ın ‘kültürel güvenliğine zarar verildiği’ ve bu merkezlerin artık birer ‘tehdit ofisi’ haline geldiği ifadesi yer aldı.

açıklamaya göre, merkezlerin kapatılma kararının yanı sıra hartum'daki kültür ataşesi ile merkezlerde çalışan diplomatlara da ülkeyi terk etmeleri için 72 saat süre verildi.

olayla ilgili iran resmi makamlarından henüz bir açıklama yapılmadı.

nüfusunun çoğunluğu sünni olan sudan ile iran arasındaki ilişkiler, israil’in son yıllarda 'terör faaliyetlerini yürüttüğü' gerekçesiyle sudan’ı hedef ülke haline getirmesi sonrasında gelişmişti.

iran, israil’in 2012’de hartum’daki bir silah fabrikasına hava saldırısı düzenlemesinin ardından sudan’a kızıldeniz kıyısında yeni bir hava savunma sistemi kurulmasını önermiş, ancak iran’ın ortadoğu’daki en büyük rakibi suudi arabistan’ı kızdırmak istemeyen sudan yönetimi bu teklifi geri çevirmişti.

darfur meselesi yüzünden abd ve batı’nın yaptırımlarına maruz kalan sudan, bölgede de yalnızlaşmamak amacıyla iran ve suudi arabistan arasında denge politikası izlemeye çalışıyordu.

sudan’ın aldığı son karar da, tahran-riyad rekabetinin gölgesinde alınan bir karar izlenimi yaratıyor.

tahran-riyad çekişmesi

iran ve suudi arabistan arasında bölgesel konular ve dini aidiyet üzerinden köklü bir rekabet söz konusu.

iki ülke özellikle suriye’de devam eden iç savaş nedeniyle büyük fikir ayrılığı yaşıyor.

riyad, suriyeli muhaliflere yoğun destek verirken, iran, beşşar esed rejiminin bölgedeki en büyük destekçisi konumunda.

son olarak iran’ın eski cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad, 2012 yılında kral abdullah’ın daveti üzerine riyad’a gitmişti.

iki ülke arasında nispeten iyi seyreden ilişkiler 1979’daki iran islam devrimi’nin ardından bozuldu.

ilişkiler özellikle suudi arabistan’ın 1980-88 yılları arasındaki iran - irak savaşında saddam rejimini desteklemesi sonrasında büyük çapta bir rekabete dönüştü.

iran’ın eski cumhurbaşkanı muhammed hatemi, 1999’da suudi arabistan’ı ziyaret eden iranlı ilk lider olmuştu.

son olarak iran dışişleri bakanı yardımcısı hüseyin emir abdullahiyan, suudi arabistan’a giderek suudi yetkililerle bölgesel konular hakkında görüşmüştü.

kaynak: al jazeera ve reuters

Yorumlar
Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.

Konular

ilgili makaleler

;