iran, avrupa birliği’nin (ab) iran'dan petrol ithalatını durdurma kararına karşılık, avrupa'ya petrol ihracatını durdurarak cevap vermeye hazırlanıyor.

iranlı milletvekili hasan gafurifard, avrupa'ya petrol ihracatının derhal durdurulmasını öngören bir kanun teklifinin parlamentoda görüşülmeye başlayacağını duyurdu.

gafurifard, ab'nin iran'a petrol ambargosu başlamadan önce parlamento görüşmelerinin, 29 ocak’ta başlayacağını kaydetti.

iran’da çok sayıda milletvekili, temmuz ayından itibaren yürürlüğe girecek ab ambargosu başlamadan önce ab'ye petrol satışının kesilmesi çağrısında bulunmuştu.

ab'ye ihraç edilen petrol, iran'ın tüm petrol ihracatının sadece yaklaşık yüzde 18'ini oluşturuyor.

iranlı milletvekilleri ülkenin ab'ye petrol ihracatının durdurulmasının olumsuz etkisinin iran'dan çok ab ülkelerinde hissedileceğini savunuyor.

iran'a yönelik ab tarafından alınan ambargo kararını şiddetle eleştiren çin, iran ham petrolünün en büyük alıcısı konumunda bulunuyor.

yeni sözleşme yasak

yeni yaptırımlara göre, ab üye ülkelerinin, iran'dan ham petrol ve petrol ürünlerinin ithalatı veya sevkiyatı için yeni sözleşmeler imzalanması yasaklandı. yürürlükteki sözleşmeler uyarınca ise 1 temmuz'a kadar ithalata izin verilecek.

yaptırım kapsamına petrokimya ürünleri de alındı. bu çerçevede, ab'li petrokimya şirketleri, iran'da yatırım yapamayacak ve ortaklıklar kuramayacak. ab, bu ülkeye enerji sektöründe kullanılmak üzere ekipman ve teknoloji transferini de durdurma kararı aldı.

ek olarak, iran merkez bankası'nın ab üye ülkelerinde bulunan aktifleri, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurulacak. yaptırımlarla ayrıca, iranlı kamu kuruluşlarına blok bünyesinde elmas, altın ve benzeri kıymetli madenlerin ticaretini yapma yasağı getiriliyor.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

birleşmiş milletler (bm) bünyesinde faaliyet gösteren viyana merkezli uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarlamak ve üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

bm ay başında, iran’ın kum şehrinde yer alan ve güvenlik amacıyla yeraltına gömülmüş yeni bir merkezde uranyum zenginleştirme çalışmaları yapmaya başladığını belirtmişti. uaek, 29 ile 31 ocak tarihleri arasında iran’a üst düzey bir ziyaret yapılacağını açıklamıştı. tahran yönetimi, zaten başka merkezlerde benzer çalışmalar yürütüyordu.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan hürmüz boğazı'nın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

2010 yılı verilerine göre iran'ın ab'ye ihracatı 14,5 milyar euro ve ab'den ithalatı 11,3 milyar euro düzeyinde bulunuyor. iran'ın ab'ye satışlarının yüzde 90'ını petrol ve yan ürünleri oluşturuyor.

iran, ihraç ettiği petrolün yaklaşık yüzde 20'sini ab üyelerine satıyor. bu ülkelerin başında da yunanistan, ispanya ve italya geliyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar