dünyanın her yanından bm’de bir araya gelen diplomatlar, konvansiyonel silahların yasadışı satışını engellemek için uluslararası silah ticareti anlaşması taslak metnini imzayı açtılar.

taslak metnin iran, suriye ve kuzey kore tarafından onaylanmamasına karşın, genel kurul'da yapılan oturumda 193 üye ülkenin 154'ü antlaşmaya onay verdi. taslak metni onaylamayan devletler pozisyonlarını koruyup ret oyu kullanırken çin, rusya, küba, venezuela, bolivya ve nikaragua'nın da aralarında bulunduğu toplam 23 ülke çekimser kaldı.

böylelikle geçtiğimiz temmuzda dünyanın en büyük silah ihracatçıları abd ve rusya'nın karşı çıkmasıyla başarısızlığa uğrayan girişim bu kez bm sözleşmelerinden birisi haline geldi.

konvansiyonel (nükleer, biyolojik ya da kimyasal olmayan) silahların alt kategorisi olan hafif silahlar temelde bir kişi tarafından taşınabilen silahları tanımlıyor olup, piyade silahları olarak da biliniyor. top, tank, vb. silahlar bu kategoride değerlendirilmiyor.

al jazeera hafif silahların küresel üretim ve ticaretine ilişkin bir takım verileri topladı.

1.       hafif silah, hafif silah parçaları, aksesuar ve mühimmatın yasal yollarla uluslararası satışının yıllık değerinin en az 8 buçuk milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. (raporun orijinal ingilizce metni)

2.       dünya çapında yaklaşık 100 ülkeden binden fazla şirket hafif silah üretiminin bir aşamasında faaliyet gösteriyor. en büyük üreticiler ilk 30 ülkede yoğunlaşmış durumda. iyimser tahminler yılda 7 buçuk ila 8 milyon hafif silah üretildiği yönünde. (hafif silahların görüntülenmesine ilişkin ingilizce bm raporu)

3.       mevcut gümrük verilerine göre 2008 yılında en çok hafif silah ihracatı (yıllık en az 100 milyon doların üzerinde) yapan ülkeler sırasıyla abd, italya, almanya, brezilya, isviçre, israil, avusturya, güney kore, belçika, rusya federasyonu, ispanya, türkiye ve kanada. (raporun orijinal ingilizce metni)

4.       mevcut gümrük verilerine göre 2008 yılında en çok hafif silah ithalatı (yıllık en az 100 milyon doların üzerinde) yapan ülkeler sırasıyla abd, kanada, britanya, almanya, avustralya, fransa ve pakistan. (raporun orijinal ingilizce metni)

_{2008 yılı ihracat ve ithalat değerleri milyon dolar cinsinden verilmiştir.}

5.       dünyada en çok üretim yapan 10 şirketten yedisi abd’de. italya, britanya, fransa da takip eden üreticiler. (listenin orijinal ingilizce metni)

6.       güdümlü tanksavar silahlarının ticaretinin 775 milyon dolar, taşınabilir hava savunma sistemlerinin 102 milyon dolar ve dört tip güdümsüz hafif silah sisteminin ticaretinin ise 257 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. (raporun orijinal ingilizce metni)

7.       özel güvenlik şirketleri (ögş), raporlanan envanterlerine göre dünya çapında 1,7 ile 3,7 milyon arası ateşli silaha sahip. beyan edilmeyen ya da yasadışı yollarla tutulan silahlar bu hesaba katıldığında ögş stoklarının çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. (raporun orijinal ingilizce metni)

8.       abd dünyada bireysel silahlanma oranında tepede oturuyor. her yüz kişiden 88’ine bir silah düşüyor. bu sayıyı yüz kişide 54,8 silahla yemen takip ediyor. türkiye ise 100 kişide 12,5’lik oranla 52’nci sırada. (listenin orijinal ingilizce metni)

9.       yukarıdaki istatistiğe rağmen ateşli silahlara bağlı ölüm oranında abd en üst sırada değil. honduras, el salvador ve jamaika’da durum daha kötü. abd her yüz bin kişide 2,97’lik ölüm oranıyla dünya çapında 28’inci sırada. türkiye ise yüzde 0,77’lik oranıyla 47’nci sırada. (listenin orijinal ingilizce metni)

kaynak: al jazeera, small arms survey, bm silahsızlanma ofisi, stockholm barış araştırmaları enstitüsü (sipri), the guardian