bm üyesi ülkeler, milyarlarca dolarlık küresel silah ticaretini düzenlemesi öngörülen antlaşma metni üzerinde uzlaşı sağlayamadı.

konuyla ilgili müzakereler yaklaşık bir ay boyunca sürdü. anlaşmaya olumlu bakan bazı diplomatlar abd’yi uzlaşı sağlanmasına engel olmakla suçluyor.   

anlaşma metnin gözden geçirilmesinina ardından bazı açıkların kapatılmasıyla önümüzdeki saatlerde imzalanması yönünde hala umut var. ancak abd, rusya ve çin önerilen metni incelemek için daha çok süre istedi.

konferansı yöneten roberto garcia moritan, olası ticaret anlaşmasını destekleyenlerin başından beri bunun zor bir iş olduğunu bildiklerini söyledi. üyelerin kayda değer kısmının anlaşma metninden memnun olduğunu söyleyen moritan, ancak metinden memnun olmayan bazı delegelerin de bulunduğuna vurgu yaptı.

“suriye, iran ve kuzey kore’nin de dahil olduğu bazı ülkeler görüşmelerin başıdan beri  konuyla ilgili farklı düşüncelere sahip” diyen moritan, “uzlaşı konusunda başarısız olunmasına rağmen antlaşmayı 2012 yılı içinde imzalayacağımız kesin” diye konuştu.

bm genel meclisi, yaz için ara vereceği oturumlarına eylül ayında yeniden başlayacak. moritan, eylül ayında yeniden görüşülecek antlaşma konusunda ilerleme sağlanması için çeşitli opsiyonları olduğunu da ekledi.

abd, olası bir antlaşmanın 193 bm üyesinin tümünün onayıyla kabul edilmesi gerektiği konusunda ısrar ediyor.

abd’de siyasi tartışma

abd’deki ulusal silah derneği, antlaşmanın, anayasayla güvence altına alınan silah sahiplerinin haklarını ellerinden alacağını iddia ediyor.

siyasi tartışmaya neden olan konu geçtiğimiz hafta colorado eyaletinde silahlı bir kişinin batman filminin oynadığı sinema salonunda ateş açarak 12 kişiyi öldürmesinin ardından yeniden gündeme geldi.

konuyla ilgili ılımlı görüşteki 51 senatörden oluşan bir grup, perşembe günü, abd’lilerin anayasayla güvence altına alınan silah edinme haklarını ellerinden alması halinde antlaşmaya onay vermeyeceklerini söyledi.

abd başkanı obama’ya ve dışişleri bakanı hillary clinton’a  mektup yazan grup, antlaşmanın silahlar üzerindeki kontrolü artırdığı ve bunun kabul edilemez olduğu yönünde görüş bildirerek endişelerini dile getirdi. 

antlaşmayı savunanlar ise silah sahiplerinin kanunla korunan bireysel haklarının metinden etkilenmeyeceğini öne sürüyor.

obama konferansın önünü açtı

bm genel meclisi, 2006’nın aralık ayında yaptığı oylamayla büyüyen silah ticaretini düzenlemeye karar vermişti, abd olumsuz oy kullanmıştı.

2009 yılının ekim ayında abd başakanı barack obama, bush yönetiminin konuyla ilgili tutmunu tersine çevirmiş ve 2012’de konuyla ilgili dört hazırlık toplantısı ardından dört haftalık bm konferansı yapılması yönündeki meclis kararını desteklemişti.

yaklaşık 60 milyar dolarlık uluslararası silah ticaretinin var olan düzenlemelerin dışında yapıldığı sanılıyor. öte yandan abd ve diğer bazı ülkeler ihracat konusunda kendi kurallarına sahip.

ingiltere antlaşmayı destekliyor

ingiltere, yasadışı silah ticaretinin kontro altına alınmasını savunan lider ülke  konumunda.

abd’de cumartesi günü yapılacak toplantı öncesinde ingiltere başbakan vekili nick clegg, antlaşma şartlarını bm genel sekreteri ban ki moon’la görüştü londra’da görüştü. 

clegg, “küresel düzenlemeler muzdan nesli tükenmekte olan türlere, kitle imha silahlarına kadar her şeyin ticaretini kontol altına alıyor, ancak silah ve bombada bunu yapmıyor. bu anormal durum dünya genelindeki çatışmalarda büyük acılar çekilmesine neden oluyor.  dünyada her gün bin kişi teröristlerin, suçluların ve çetelerin eline geçen küçük silahlar nedeniyle hayatını kaybediyor” dedi.

ban ki moon ise anlaşma üzerinde uzlaşı sağlanamamasından duyduğu üzüntüyü dile getirirken görüşmelerin sürdürülecek olmasını memnuniyetle karşıladı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar