rusya ve çin halk cumhuriyeti'nin yanı sıra dört orta asya ülkesi ile afganistan, pakistan ve iran liderlerini biraraya getiren şanghay işbirliği örgütü zirvesi çin'in başkenti pekin'de başladı.

orta vadeli stratejik kalkınma planının onaylanacağı zirvenin gündemini güvenlik ve enerji gibi önemi konular oluşturuyor.

zirvenin önde gelen gündem maddesi ise afganistan. nato’nun 2014 sonuna kadar çekilmeyi planladığı ülkede istikrar ve kalkınma konuları zirvede ağırlıklı olarak konuşulacak. çin devlet başkanı hu jintao ile ile afganistan cumhurbaşkanı hamid karzai’nin ikili olarak da görüşmesi bekleniyor. 

çin devlet başkanı hu, örgütün abd ordusunun 2014'de çekilmesinin ardından afganistan'da daha büyük çapta bir rol oynayacağını belirtti. afganistan'ın barışçıl bir şekilde yeniden yapılanması için çalışacaklarını belirten hu, ''örgütün amacına uygun olarak evrensel barış odaklı etkin ve yapıcı bir işbirliği modeli oluşturduğu''nu kaydetti. 

hu, şiö'nün kurulduğu 11 yıldan bu yana yapıcı ve etkin bir şekilde farklı kültürlere sahip ülkeler arasında dostça ilişkiler tesis ettiğini söyledi.

çin ve rusya anlaşma imzaladı

bu arada çin devlet başkanı hu jintao ve rusya devlet başkanı vladimir putin arasında ticaret, ekonomi, bilişim ve kültür gibi alanları kapsayan anlaşmalar imzalandı. imza töreninin ardından konuşan putin, moskova'nın çin ile kapsamlı işbirliği projelerini artırmaya bundan sonra da önem vermeye devam edeceğini söyledi.

zirvede dostluk işbirliğinin derinleştirilmesi ve örgütün gelecekteki kalkınması konularında fikir alışverişinde bulunulmasının yanı sıra afganistan'a gözlemci statüsü tanınması da karara bağlanacak.

zirvede ayrıca şanghay işbirliği örgütü kalkınma bankası kurulması da konuşulacak.

putin ahmedinejad ile görüşecek

zirve sırasında dünyanın yakından takip edeceği görüşmelerden biri ise iran cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad ile rusya devlet başkanı putin arasında gerçekleşecek.

bu görüşmede taraflar, moskova'da 5 artı 1 ülkeleri ile iran arasında yapılacak müzakerelere ilişkin fikir alışverişinde bulunacak.

türkiye ile ilgili karar alınacak

şanghay işbirliği örgütü'nün toplantıları sırasında türkiye'nin diyalog ortaklığı başvurusunun sonuca bağlanması bekleniyor.

türkiye, şangay işbirliği örgütü'ne diyalog ortaklığı için geçen yıl başvuruda bulunmuştu.

zirvede ayrıca hindistan ve pakistan'ın tam üyelikleri de değerlendirilecek.

doğu'nun nato'su

çin, rusya, kazakistan, kırgızistan ve tacikistan'ın 1996'da oluşturduğu örgüt, şanghay beşlisi olarak anılıyordu ve 2001 yılında özbekistan'ın katılımıyla üye sayısını altıya çıkardı.

zirveye iran, pakistan ve moğolistan, örgütün gözlemci ülkeleri olarak katılıyor. belarus ve sri lanka, 2010'da örgütün diyalog ortağı ülkeleri olmuştu. ayrıca iran, hindistan ve pakistan, örgüte tam üyelik başvurusu yaptı.

örgüt, doğunun nato'su olarak nitelendiriliyor. dönemin rusya devlet başkanı putin, örgütün ağustos 2007'deki bişkek zirvesi'nde "tek kutuplu dünya kabul edilemez" demiş ve örgütün misyonu hakkında ipucu vermişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar