merkez bankası başkanı erdem başçı’nın ‘haziranda enflasyon tepe noktasını görecek ve sonra gerilemeye başlayacak öngörüsü’ tutmadı. mayıs ayında yüzde 9,66 olan, haziranda gerileyerek yüzde 9.16 gerçekleşen enflasyon, ramazan ayında artan gıda fiyatlarının da etkisiyle tekrar yükselmeye başladı. 

al jazeera'ye konuşan ekonomistler, enflasyon görünümünün bozulduğunu, sadece gıda fiyatlarının değil, hizmet ve konut enflasyonunun da yükseldiğini belirtiyorlar.

merkez bankası’nın bu enflasyon oranlarından sonra faiz indirimi konusunda işinin zor olduğunu belirten ekonomistlerin ortak görüşü, bu ay faiz indirimi olmayacağı ve merkez bankası’nın bekleyeceği yönünde. 

enflasyon yüzde 9,32'ye çıktı

temmuzda tüketici fiyat endeksi yüzde 0,45, yurtiçi üretici fiyat endeksi yüzde 0,73 arttı. yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 9,32, yurtiçi üretici fiyatlarında yüzde 9,46 oldu.

ana harcama grupları itibariyle temmuzda en yüksek artış yüzde 2,97 ile eğlence ve kültür grubunda görülürken, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 1,99, haberleşmede yüzde 1,90, lokanta ve otellerde yüzde 1,05, ulaştırmada yüzde 0,71 artış yaşandı.

temmuzda sadece giyim ve ayakkabı grubunda yüzde 3,28 oranında düşüş gerçekleşti.

biber, limon ve kayısı

temmuzda zam şampiyonu fiyatı yüzde 30,94 artış gösteren sivribiber oldu. bu ürünü fiyatı yüzde 30,23 oranında artan limon ve fiyatı yüzde 23,15 artan kayısı izledi.

temmuzda fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 21,88 ile çarliston biber, yüzde 13,36 ile marul, yüzde 10,32 ile yeşil soğan, yüzde 7,49 ile telefonla görüşme ücreti, yüzde 6,86 ile elektrikli süpürge, yüzde 6,21 ile yurtdışı bir hafta ve daha fazla süreli turlar yer aldı.

geçen ay fiyatı düşen ürünlerin başında kadın ceketi geldi. temmuzda kadın ceketinin fiyatı yüzde 8,76 düşerken, bu ürünü fiyatı yüzde 7,79 azalan patates ile fiyatı yüzde 6,7 azalan yumurta izledi.

temmuzda kadın gömleğinin fiyatı yüzde 6,6, etek fiyatı yüzde 6,37, yatak bazası fiyatı yüzde 5,95, erkek tişörtü fiyatı yüzde 5,73 azaldı. geçen ay fiyatı en az artan ürün yüzde 1,62 ile sigara oldu.

beklentinin çok üstünde

al jazeera’ye konuşan garanti yatırım başekonomisti gizem öztok altınsaç, enflasyonun yüzde 0,1 artacağını beklediklerini ancak, temmuz ayında enflasyonun yüzde 0.45 ile beklentilerin çok üzerinde gerçekleştiğini söyledi.

yıllık enflasyonun yüzde 9,2’den, yüzde 9,3 seviyesine çıktığını anlatan başekonomist altınsaç bu konuda şunları söyledi:

“enflasyon neden yüksek geldi? normal şartlar altında temmuz ayında enflasyon eksi gerçekleşir. fakat bu yıl gıda tarafında beklenen düşüşün olmaması bu tabloyu değiştirdi. alkollü içecekler ve tütün aylık bazda yüzde 2 artmış durumda. hizmet tarafında da enflasyon çok yüksek. lokanta-otel-restaurant-haberleşme-eğlence kültür kalemlerinde genele yayılan belirgin enflasyon mevcut.

sadece mal fiyatlarında değil tüm kalemlerde artış olması özellikle hizmet tarafında fiyat artışlarının yüksek olması çok olumsuz. ve enflasyonun ilerleyen vadede beklendiği kadar düşmesini engelleyecek nitelikte. yıllık çekirdek enflasyonun yeniden yükselmeye başladığını görüyoruz. endeks yıllık bazda yüzde 9.65’ten yüzde 9.75’e yükselmiş durumda”.

bu şartlar altında merkez bankası’nın daha fazla faizleri indirmemesi gerektiğin vurgulayan gizem öztok altınsaç, yıl sonu enflasyonu kendilerinin yüzde 7,7, piyasanın yüzde 8,3 beklediğini, ancak beklentilerine ilişkin yukarı yönlü riskler bulunduğunu açıkladı. 

‘enflasyon görünümü bozuldu’

deniz yatırım başekonomisti özlem derici ise al jazeera’ye yaptığı açıklamada, merkez bankası’nın faizleri daha fazla indireceğini düşünmediğini, sadece gıdada değil, hizmet ve konut sektörlerinde de enflasyon artışının yaşandığını söyledi.

başekonomist derici şu bilgileri verdi.

“enflasyon görünümü bozuldu. merkez bankası enflasyonun yaz aylarında düşmesini bekliyordu. sadece suçu gıdaya atmak da doğru değil. sadece gıdada değil, konut ve hizmet sektöründe de artış yaşanıyor. merkez bankası’nın artık daha sıkı durması gerekiyor.

merkez bankası, bu enflasyon rakamlarıyla, faiz indirimini erteleyecektir. bono faizlerinini yüzde 9’un üzerine çıktığı, politika faizininse yüzde 8,25 oranında olduğu bir ortamda merkez bankası’nın çok da fazla hareket imkanı kalmadı. ancak dünya piyasalarında çok çok iyimser bir hava yakalanırsa merkez bankası faizleri bir basamak daha indirebilir.”

umutlu insan harcıyor

al jazeera’ye konuşan yıldırım beyazıt üniversitesi, siyasal bilgiler fakültesi, iktisat bölümü profesörü dr. erdal tanas karagöl, dönem itibariyle enflasyonu gıda fiyatları ve turizmin artırdığını söyledi.

insanların gelecekten umutlu olduğunu bu nedenle harcamaları kısmadığını vurgulayan karagöl, önümüzdeki iki ayda da enflasyonun artacağının altını çizdi.

karagöl bu konuda şunları söyledi:

“geçen ay enflasyon düşüş trendine girmişti. ancak bu ay tekrar yükseldi. dönem itibariyle enflasyonu etkileyen faktörlere bakıldığında, gıda ve turizm harcamaları ilk sıralarda bulunuyor. bu harcamalar önümüzdeki ay da böyle sürecektir. eylül ayında okulların açılmasıyla birlikte harcamalar daha da artacak ve çeşitlenecektir. enflasyonun yükselmesinin sebebi, insanların gelecekle ilgili beklentilerinin pozitif olmasından kaynaklanıyor. gelecekten umutlu olan insanlar harcamaları kısmıyor. dolayısıyla bu harcamalar enflasyonu tetikliyor.

bu ortamda merkez bankası’nın işi zor. başta faizleri daha sert düşürseydi, şu anda hareket imkanı olabilirdi. ancak yurtdışı kaynaklı etkiler merkez bankası’nın hareket kabiliyetini daraltıyor. 2015 yılında abd merkez bankası’nın faiz artımı yapacağı beklentisi, merkez bankası’nın hareket kabiliyetini daraltan en önemli faktör. şu anda merkez bankası’nın faiz indiriminin maliyeti yüksek olacaktır.”

kaynak: al jazeera ve anadolu ajansı