geçen ay şehir merkezindeki cezayir üniversitesi önünde toplanan bir grup abdülaziz buteflika’nın dördüncü kez cumhurbaşkanlığına aday olmasını protesto etmeye hazırlanıyordu. ancak polis onlardan daha hazırlıklıydı.  gösterinin şehre yayılmaması için yerlerini aldılar.

"göstericiler 100 kişiden fazla değildi ama muhtemelen üç katı polis vardı” diyen kemal benkusa cezayir’de “yeter” anlamına gelen barakat hareketini destekliyor. 2014’ün başlarında kurulan hareket,  buteflika’nın dördüncü kez göreve gelmemesi ve ülkede demokratik bir geçiş olması için kampanya yürütüyor.

bu gösteri de 17 nisan’daki seçimlerden önce yapılan eylemlerden biriydi.

buteflika’nın adaylığını açıklamasının üzerine kampanyadan çekilen benkusa "polis insanların sokakta yürümesini engelleyecek derecede etten bir duvar ördü. üniversite’nin önünde küçük bir alanda durmak zorunda kaldık. insanlar sokakta yürürlerse tutuklanacaklarından endişe ediyordu.” diyor.

toplu gösterileri düzenleyen 1991 tarihli yasaya göre tüm gösterilerin hükümet tarafından izinli olması gerekiyor. dahası 2001 yılında çıkarılan yasaya göre başkent cezayir’de toplu gösteri yapmak tamamen yasak.

toplu tutuklamalar

siyasi muhalefete izin olmayan ülkede barakat hareketinin ülke çapında destek görmesi kayda değer bir başarı.

ancak yönetim tıpkı 2011’de insanlar rejim değişikliği, daha fazla özgürlük ve iş talebiyle sokaklara çıktığında olduğu gibi, onların da üstüne gidiyor ve köşeye sıkıştırıyor.

yüzlerce polis başkentin merkezinde 6 mart’ta düzenlenen planlı bir gösteriye müdahale ederek aralarında gazetecilerin de olduğu yaklaşık 100 kişiyi tutukladı. bundan beş gün önce yine başkentte 100’den fazla gösterici tutuklanmıştı.

insan hakları izleme derneği sözcüsü anna guellali, ülkede seçime doğru yaklaşırken barışçıl gösteriler ve dernek kurma özgürlüğünün bastırıldığını söylüyor. al jazeera’ye konuşan guellali “bu temel bir hak: demokrasinin temel taşı, özellikle de seçimlere doğru yaklaşırken. insanların fikirlerini ifade etmelerine izin vermek çok önemli” diyor.

benkusa rejime karşı tepkinin ülkeye yayıldığını savunuyor. ona göre vatandaşlar işsizlik, evsizlik, elitler arasındaki yolsuzluk ve sandıkta gerçek bir rekabetin yaşanamamasından hükümeti sorumlu tutuyor. ancak benkusa, barakat hareketinin bu derece destek görmesini polisin sert müdahalesine bağlıyor.

 “barakat hareketine yönelik düzenli bir baskı var. polis birçok noktada düzenlenen barışçıl gösterilerde sistematik ve keyfi tutuklamalar yaptı. protestolara karşı daha yapılmadan önleyici tedbirler alıyorlar” diyen guellali de bunu destekliyor.

"asrın maskaralığı"

barakat cumhurbaşkanının dördüncü kez aday olmasını protesto eden tek hareket. öğrenciler pek çok şehir ve kasabada protestolar düzenledi. mart ayı başında tizi vuzu’nun içinde olduğu birçok kentte sokağa çıkan öğrenciler seçimleri “asrın maskaralığı” ilan etti.

maaş zamlarına yönelik yapılan düzenli gösteriler de seçim arifesinde siyasi boyut kazandı. buteflika’ya karşı kampanya yürüten gençler, mart ayında işsizliğin protesto edildiği bir gösteriye de destek verdi.

barakat hareketi ile öğrenci grupları arasında resmi bir bağ olmasa da barakat üyelerinin çoğu öğrenci. hareketin kurucularından mustafa benfodil’e göre üyelerin yaşları 20-30 arasında.

seçimleri boykot edenlerin arasında siyasi partiler de var. ilımlı islam çizgisindeki toplumsal barış hareketi (msp) ve kuzeydoğudaki kabiliye bölgesinin desteklediği laik demokrasi ve kültür için birlik (rcd) partisi bunların arasında.

sonuçları değiştirmeyecek

new york’taki fordham üniversitesi’nde siyaset bilimi bölümünde cezayir üzerine uzmanlaşan john entelis’e göre buteflika’ya karşı yürütülen kampanyaya rağmen sonuçların değişmesi beklenmiyor.

entelis "17 nisan’da hala hayatta olması durumunda buteflika ezici çoğunlukla kazanacak” diyor.

buteflika’nın cumhurbaşkanlığı kampanyası, seçimlerde aday olacağını açıkladıktan sonra sadece sekiz gün içinde dört milyondan fazla imza topladı.

cezayir’de etkili bir muhalefetin oluşması için birçok engel var. bunlar arasında muhalefetin zayıf olması ve toplumun istikrarsızlıktan çekinmesi de var.

entelis ülkede tunus benzeri bir toplumsal hareketin başlamamış olmasını muhalif grupların birlikte hareket etmemelerine bağlıyor.

korku politikası

muhalefetin karşı cephesindeki buteflika hareketi ise cumhurbaşkanının iktidarda olmaması durumunda cezayir’de istikrarın garanti edilemeyeceğini savunuyor. hükümet uzun zamandır halkın 90’lı yıllardaki kanlı iç savaşa dönme korkusu üzerine oynuyor. islami referanslı islami kurtuluş cephesi’nin seçimleri kazanmasını engellemek üzere yapılan askeri darbeyi takip eden ve 10 yıl süren iç savaşta 200 binden fazla insan öldü.

“cezayir’de iç savaşın geri gelmesi saçmalık” diyen ahmet uyahya buteflika’nın 2003-2006 ve 2008-2012 hükümetlerinde başbakanlık yaptı.

geçen ay bir televizyon programında konuşan uyahya “cezayir her zaman seçimlerle yönetilen bir ülke oldu. seçimlere boykot çağrısı yapanlar be öneriyor? geçiş süreci için çağrı yapanlar, orduyu müdahaleye çağıranlar ne öneriyor?  barakat ne öneriyor? biz kaosun acı bedelini kab gölleriyle ödedik” dedi.

görünen o ki, cezayir’de çoğunluk orta doğu’daki rejim değişikliklerinden sonra yaşanan istikrarsızlıkları yaşamayı göze almıyor.  

barakat hareketinden benkusa “toplum sessiz. şüphesiz buteflika dördüncü dönemi de kazanacak. insanlar istikrarsızlıktan korkuyor.” diyor. 

kaynak: al jazeera