israil'de etiyopya asıllı bir israil askerinin, polis tarafından dövülme görüntülerine tepkiler büyüyor.  irkçı uygulamaları protesto eden binlerce etiyopya yahudisi, perşembe akşamı kudüs'te düzenledikleri eylemin ardından, dün de tel aviv’deki azrieli kulesi önünde gösteri yaptı. slogan atarak hükümet binalarının olduğu ayalon yoluna kadar yürüyen kalabalık, "şiddete bulaşan polisler hapsedilmeli" çağrısında bulundu.

israil vatandaşı etiyopya asıllı yahudiler, şehirdeki bazı ana yolları trafiğe kapatarak, "siyah değil, beyaz değil, hepimiz insanız", "irkçılığa ve ayrımcılığa hayır" ve "“artık söz değil eylem istiyoruz" şeklinde slogan attı. bazı israilli aktivistler de eyleme destek verdi. göstericilerin, polis şiddetini ve kelepçeli tutuklamaları simgelemek üzere ellerini başlarının üzerinde çapraz şekilde bağladığı gözlendi. 

israil polisi protestonun başında, eylemcilere müdahale etmemeyi tercih etti. polisin, tel aviv'in merkezi caddelerinden ayalon yolunun açılmaması halinde göstericileri zor kullanarak dağıtacağını duyurmasının ardından protestocular rabin meydanı'na yürüdü. bu esnada azrieli kulesi yakınlarında polisle göstericiler arasında arbede yaşandı.

rabin meydanı'da toplanmayı başaran kalabalığa ise polis biber gazı ve ses bombaları ile müdahale etti. çıkan olaylarda 56'sı polis 68 kişi yaralandı, 43 eylemci ise gözaltına alındı.

görgü tanıkları, polisin eyleme destek veren bazı aktivistleri, "kalabalığı gösteriye son vermemek" yönünde kışkırtmakla suçladığını belirtti.kudüs’te perşembe akşamı ırkçılık karşıtı protesto düzenleyen binlerce etiyopyalı yahudiye, israil güçleri ses bombası, göz yaşartıcı gaz ve toma’larla müdahale etmişti. protestocuların taş ve pet şişelerle karşılık vermesi üzerine 2 polis ve 12 gösterici yaralanmıştı

arap milletvekillerinden eyleme destek

İsrail polisi göstericilere karşı yoğun gaz bombası kullandı.

öte yandan gösteriye israil meclisindeki birleşik arap listesi başkanı eymen avde, siyonist birlik milletvekili stav shaffir, etiyopya asıllı ilk kadın milletvekili olan pnina tamano-shata ve bazı diğer siyasetçiler de katıldı.

tamano-shata, israil’in kanal 2 televizyonuna yaptığı açıklamada, israil’de yetişen genç etiyopyalı kuşağın haklı olarak eşit imkanlar talep ettiğini söyledi. tamano-shata, "(etiyopya asıllı yahudiler) genç yaşlardan itibaren ayrımcılığa maruz kalmaktan bıktılar" ifadesini kullandı.

arap listesi başkanı avde de cuma günü facebook hesabından yaptığı açıklamada, "arap bir israil vatandaşı olarak, gözünü ırkçılık bürümüş bir polisin karşısına çıkıp gösteri yapmanın nasıl bir duygu olduğuna yabancı değilim. etiyopyalı gençler protesto düzenlerken polis saldırmaya, gaz atmaya ve tutuklamaya başlayınca ne hissettiklerini hayal edebiliyorum. hiçbir ayrımcılığın olmadığı, eşit ve demokratik bir toplum hem bizim hem de sizin ortak mücadelenizdir" değerlendirmesinde bulundu.

israilli arap milletvekili basil gattas da twitter hesabından yaptığı açıklamada, "irkçı polise karşı hep birlikte gösteri yapma" çağrısında bulunmuştu.

"tüm iddialar araştırılacak"

israil başbakanı binyamin netanyahu, etiyopya yahudilerine yönelik ırkçılık yapıldığı gerekçesiyle gösteri yapanlara "sükunetin ve düzenin yeniden tesis edilmesi" çağrısında bulundu.

netanyahu, etiyopya asıllı bir israil askerinin polis tarafından dövülme görüntülerinin ortaya çıkmasının ardından yaşanan protesto gösterileriyle ilgili yazılı açıklama yaptı.

kamu güvenliği bakanı yitzhak aharonovitch ile görüştükten sonra "sükunetin ve düzenin yeniden tesis edilmesi” çağrısında bulunan netanyahu, "tüm iddialar araştırılacaktır ancak şiddete ve bu şekildeki kargaşalara yer yoktur" ifadesini kullandı.

netanyahu’nun bugün etiyopya yahudi toplumu temsilcileri ve polis şiddetine maruz kalan etiyopya asıllı israil askeri damas pakada ile görüşeceği öğrenildi.

israil’in öteki yahudileri: falaşalar

beta israel bugün birçoğunun israil'de yaşadığı etiyopyalı yahudiler'in adıdır. falaşalar olarak da bilinen bu topluluk, falaşa kelimesinin amhara dilinde "yaban" anlamına gelmesinden dolayı kendilerini israil evi (beta israel) olarak adlandırıyor. 

beta israel cemaatinin yüzde 85'i 120.000 kişilik nüfusuyla israil'de yaşıyor. israil hükûmetince hayata geçirilen 1984'deki musa operasyonu ve 1991'deki süleyman operasyonu ile on binlerce etiyopyalı yahudi israil'e getirtilerek etiyopya'daki iç savaş ve kıtlıktan kurtarıldı.

israil evi binlerce yıllık gecmişe sahip. etiyopya'nın gondar ve tigre bölgelerinde yahudi dünyasından habersiz olarak yaşadılar. israil evi, sorbonne üniversitesi profesörü joseph halevi'nin 1862'de bölgeyi ziyaretiyle keşfedildi.

falaşaların, israil'e taşınmaları seksenli yıllara dayanmasına rağmen hala entegrasyon sorunları yaşanıyor. yapılan bir araştırmaya göre topluluğun yüzde 75’i ibranice yazamıyor, ve yaklaşık yarısı ibranice konuşamıyor.

etiyopya'lı yahudi gençlerin tamamı askerlik görevini yapmasına rağmen, işsizlik oranı israil ortalamasının 3 kat üstünde. binin üzerinde aile israil'e getirildiklerinden bu yana aynı karavanlarda hayatlarını sürdürüyor.

yahudilikleri ile ilgili bir aşağılanma ise evlilik alanında. israil'de seküler nikah olmadığından nikahlar hahamlıklar tarafından kıyılır. bir etiyopyalının evlenmeden önce (yahudiliğini garantilemek için) sembolik bir ihtida törenine katılması gerekmektedir. yüksek mahkeme'nin bunun gerekli olmadığını belirtmesine rağmen, israil'de bunu pratik yaşamda karşılığı yoktur. 

kaynak: aa, afp