arap birliği'nin, suriye'de şiddetin son bulmasını amaçlayan barış planı birleşmiş milletler'e (bm) taşınırken, rusya bir kez daha örgütün güvenlik konseyi'nin gündemindeki karar tasarısını veto edeceğinin sinyalini verdi. batı tarafından desteklenen ve askeri müdahale çağrısından kaçınan tasarı, halen konsey'de tartışılıyor.

rusya’nın avrupa birliği büyükelçisi vladimir chizhov, konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada, arap birliği’nin planını destekler nitelikte bir kararın konsey tarafından kabul edilmesinin, askeri müdahaleyi dışarda bıraktığı ifadesine açıkça yer vermediği sürece mümkün olmadığını söyledi. chizov, “tasarı en önemli şeyden yoksun. o da, suriye’ye dışarından yapılacak bir askeri müdahale seçeneğinin tamamen dışarıda bırakılması” diye konuştu. 

rusya’nın bm büyükelçisi vitaly churkin de salı günü güvenlik konseyi’nde yaptığı açıklamada, suriye’nin kendisiyle ilgili kararlarını kendisinin vermesi gerektiğini söylemişti.

'kandırılmış hissediyor'

ingiltere’nin independent gazetesi orta doğu muhabiri robert fisk ise al jazeera’ya yaptığı açıklamada, rusya’nın tasarıya karşı çıkmasının nedeninin, libya’da ‘uçuşa yasak bölge’ ilan edilmesi yüzünden 'kandırıldığı' hissine kapılması olduğunu belirtti.

fisk’e göre rusya, libya üzerinde uçuşa yasak bölge için güvenlik konseyi’nde oy vermedi ve kararın libya eski lideri muammer kaddafi’yi devirebileceğini düşünmedi. fisk, rusya’nın suriye’nin tartus limanı'nı kaybetmek istemediğini de sözlerine ekledi.

arap birliği destek arıyor

öte yandan arap birliği ısrarla, bm güvenlik konseyi’nde suriye devlet başkanı beşar esad’ın yetkilerini yardımcısına devretmesini öngören planı savunuyor. birlik temsilcileri, salı günü güvenlik konseyi’nden, suriye’de 11 aydır süren şiddet olaylarını sona erdirmek için gösterdikleri çabaya açık ve net bir karar ile destek vermesini istemişti. ancak birlik, dış müdahalenin bu amaçta kullanılmasına karşı olduğunun da altını çizmişti.

arap birliği genel sekreteri nebil el arabi, ve katar başbakanı hamad bin casım al tani, arap birliği’nin suriye planını görüşmek üzere salı günü 15 üyeli konsey'in karşısına çıktı.

al tani, esad’ın krizi sona erdirmek için hiçbir samimi çaba göstermediğini ve tek çözümün kendi halkını öldürmek olduğunu düşündüğünü söyledi. al tani, “kan akmaya devam ediyor ve ölüm makinesi hala işliyor. suriye halkının umutlarını gerçekleştirmek sizin elinizde” dedi.

abd destekliyor

amerika birleşik devletleri (abd) ise rusya’nın karşı çıkmasına rağmen arap birliği ve katar’ın suriye için ‘hızlı ve kesin hareket’ planını güçlü şekilde destekliyor.

abd dışişleri bakanı hillary clinton, “uluslararası toplumun kendi içimizdeki farklılıkları bir kenara bırakarak suriye halkına destek için açık bir mesaj göndermesi lazım. hepimizin bir seçeneği var: suriye halkının arkasında dururuz ya da şiddete iştirak etmiş oluruz” dedi. clinton’un sözleri fransız ve ingiliz meslektaşlarından da destek gördü.

“diğer alternatif ise arap birliği’ni geri çevirmek, suriye halkını terk etmek ve diktatörü cesaretlendirmek, paylaştığımız sorumluluğu yerşine getirememek” diyen clinton, konsey’in inanılırlığını sarsacağına vurgu yaptı. 

bu haliyle bm’nin oylaması beklenen tasarıda, esad hükümetine göstericilere yönelik müdahaleyi sona erdirmesi ve arap birliği barış planı'nı yürürlüğe koyarak, yetkilerini yardımcısına devretmesi çağrısı yapılacak. esad’ın çağrıya 15 gün içinde uymaması halinde konsey alınacak yeni önlemleri görüşecek. ekonomik ve diğer yaptırımlar uygulanabilecek.

suriye’nin bm büyükelçisi beşer caferi ise "arap birliği üyesi bazı ülkelerin suriye karşısında bm’nin desteğini aradığını görmek bizim için ne kadar garip” dedi. 

"suriye, düşmanlarıyla mücadelesinde güçlü duracaktır" ifadesini kullanan caferi, arap birliği ülkelerini çifte standart uygulamakla ve krizi tırmandırmakla suçlayarak, “aynı zamanda hem kundakçı, hem itfaiyeci olamazsınız” diye konuştu.

bir fransız diplomata göre, karar taslağı şimdiden güvenlik konseyi’nin 15 üyesinin 10’u tarafından destekleniyor. ancak çin ve rusya’nın tasarıyı veto etmesi kaçınılmaz görünüyor.

çin'den diyalog çağrısı

bu arada çin’in bm büyükelçisi li baodong da, pekin’in şam’a yönelik askeri müdahale ya da yaptırımlar gibi ceza önlemlerine karşı olduğunu belirterek, şam yönetimi ve muhalifler arasında diyalog kurulması çağrısı yaptı. li, suriye’den bir an önce söz verdiği reformları uygulamaya geçirrmesini, masum insanları öldürmeyi durdurmasını ve halkın çıkarlarını gözetmesini istedi.

suriye’de yaşanacak herhangi bir çatışmanın tüm bölge üzerinde etkili olacağı konusunda uyarı yapan li, derhal taraflar arasında diyalog kurulmasının önemine işaret etti.

çin de, rusya gibi bm güvenlik konseyi'nin veto yetkisine sahip daimi üyelerinden. 

konsey gündemindeki tasarının, üye ülkeleri askeri güç kullanmaya ya da askeri gücü tehdit unsuru olarak kullanmaya mecbur etmediği ve bu şekliyle rusya ve çin’in kaygılarına yanıt verir nitelikte olduğu belirtiliyor.

diplomasi trafiği, esad güçleri ve muhalifler arasındaki çatışmaların artmasıyla yaşandı. suriye’de sadece salı günü 37 kişinin çatışmalarda hayatını kaybettiği belirtiliyor.

orta doğu ve kuzey afrika ülkelerini yoğun olarak etkileyen ‘arap baharı’ hareketi, geçtiğimiz mart ayında suriye’ye de sıçramıştı. yirmi milyon kişinin yaşadığı ülkede düzenlenmeye başlayan demokratik reform gösterileri, ordunun sert müdahalesiyle karşılaşmış, muhalifler ve ordudan kopan askerler de rejime karşı silahlı mücadeleye başlamıştı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar