nükleer programına ilişkin görüşmelerde bulunmak üzere iran’ı ziyaret eden uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek) uzman ekibi, birleşmiş milletler (bm) kurumunun merkezinin yer aldığı avusturya'nın başkenti viyana’ya dönmesi sonrası, tahran'da gerçekleştirdikleri temasları değerlendirdi.

ekibin lideri herman nackaerts, uaek merkezinde yaptığı açıklamada, ziyaretin ‘iyi geçtiğini’ belirtse de, ‘hala yapılacak çok iş olduğunu’ vurguladı.

hem bm kurumunun, hem de iran’ın çözüme kavuşturulamamış konularda ilerleme sağlamak istediğini kaydeden nackaerts, uaek uzmanlarının ortadoğu ülkesine kısa sürede bir ziyaret daha planladığını ifade etti.

yetkili, “üç gün boyunca tüm önceliklerimize ilişkin olarak yoğun görüşmeler gerçekleştirdik” şeklinde konuşurken, toplantıların içeriği hakkında ayrıntı vermedi.

diğer taraftan, iran’da yayın yapan fars haber ajansına göre, ülkenin dışişleri bakanı ali ekber salihi, uaek ekibinin ziyareti sırasında herhangi bir nükleer tesiste denetim yapmadığını açıkladı.

salihi, uzman heyetten talep olması durumunda tesis ziyaretleri ayarlamaya hazır olduklarını da kaydetti. dışişleri bakanı, toplantıların ‘iyi’ geçtiğini ve genel olarak, uaek tarafından geçtiğimiz yılın sonrasında yayımlanan rapora ilişkin sorulara muhatap olduklarını vurguladı.

japon ve koreli heyetler abd’ye gidiyor

öte yandan, ingiliz reuters haber ajansı, güney koreli ve japon yetkililerin washington’a giderek, tahran’a uygulanmaya başlanan yeni yaptırımların içeriği hakkında bilgi alacağını açıkladı.

iki ülkenin dışişleri bakanlıkları tarafında yapılan açıklamalara dayandırılan habere göre, seul ve tokyo, yeni tedbirler çerçevesinde bu ülkeden ne kadar petrol ithal edebileceklerini ve diğer teknik detayları öğrenmek istiyor.

iki endüstri devi japonya ve güney kore, sırasıyla dünyanın en fazla petrol tüketen üçüncü ve beşinci ülkeleri konumunda bulunuyor. iki ülke de iran’dan çok yüksek miktarlarda petrol ithal ediyor.

amerika birleşik devletleri (abd) dışişleri bakanlığı’nın doğu asya ilişkilerinden sorumlu diplomatlarından kurt campbell, ziyaret taleplerinden memnun olduklarını belirterek, “bu alanda hassasiyeti bulunan japonya ve güney kore ile birlikte çalışmak istiyoruz” dedi.

iki ülke de daha önce iran’dan edindikleri petrolü başka kaynaklardan tedarik etmekte zorlanacaklarını belirtmişti.

güney kore cumhurbaşkanı lee myung-bak, suudi arabistan, katar ve birleşik arap emirlikleri gibi önde gelen petrol üreticisi körfez ülkelerini gelecek hafta ziyaret edecek, alternatif tedarik kaynağı bulmaya çalışacak.

washington’dan sert yaptırımlar

abd başkanı barack obama’nın 31 aralık'ta imzalayıp yürürlüğe koyduğu, tahran’a karşı uygulanan yaptırımları genişleten yasa, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesini kapsıyor.

yeni yasa, ilgili ödemelerin büyük bölümünün merkez bankası üzerinden yapıldığı petrol ticaretini vurmayı amaçlıyor. bu çerçevede para transferi yapan yabancı merkez bankalarının da yasadan etkilenebileceği belirtiliyor.

abd’den sonra avrupa birliği (ab) de, ocak ayında iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

ortadoğu ülkesinden yetkililer, ab’nin altı ay içinde uygulamaya konulacak kararı devreye girmeden önce bloğa ihracatın kesilebileceğini belirtmişlerdi.

başta abd olmak üzere batılı ülkeler, iran'ın nükleer silah geliştirmeye çalıştığını belirtirken, bu iddiayı reddeden tahran yönetimi ise nükleer programının tamamen barışçıl amaçlı olduğunu vurguluyor.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarlamak ve üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan ve petrol ticareti açısından kilit önemde olan boğaz’ın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

kaynak: ajanslar