suriye muhalif ve devrimci ulusal güçler koalisyonu (smdk) tarafından, baas rejimine karşı savaşan isyancıların başbakanlığına seçilen gassan hito, suriye siyaset çevrelerinde fazla tanınmayan bir isimdi.

yıllardır abd’de yaşayan kürt kökenli bir işadamı olan hito'nun seçimi, istanbul'da 18 mart 2013 tarihinde düzenlenen toplantıda, smdk’nın 63 üyesinden 48'inin katıldığı bir oturumda gerçekleşti. 

suriye tarım eski bakanı esad aşık mustafa ve velid zubi'ye karşı yarışan hito, 35 smdk üyesinin oyunu alarak suriye muhalefeti geçici hükümeti başbakanı seçildi.

hito'nun kabinesinin, suriye’deki silahlı muhaliflerin kontrol ettiği ve yaklaşık 10 milyon suriyelinin yaşadığı bölgelerde otoriteyi sağlaması planlanıyordu.

bu bölgeler, smdk ile eşgüdüm halindeki özgür suriye ordusu’nun (öso) yanı sıra nusra cephesi gibi, el kaide bağlantılı silahlı grupların da faaliyet gösterdiği yerler olması açısından önem arz ediyordu.

başta abd olmak üzere batılı çevreler, beşar esad yönetimini devirdikten sonra kendi islam anlayışlarına göre bir sistem kurma gündemleri olduğu öne sürülen nusra cephesi ve benzeri yapıların cephedeki etkinliğinin, hito ve hükümeti tarafından kırılmasını öngörüyordu.

suriye’nin dağınık sivil muhalefetini birleştirecek bir çatı platform işlevi görmesi amacıyla 11 kasım 2012'de kurulan smdk'nın bünyesindeki islamcı ve muhafazakar kanadın desteklediği hito'nun, uzlaşmacı bir şahsiyet olduğu söyleniyordu.

hito seçildiği esnada hâlâ smdk'nın başında olan ahmed muaz hatib, suriye sınırları dahilinde görev yapacak geçici bir hükümet fikrine başlangıçta sıcak bakmıyordu. fakat ikna edilen hatib ile yine smdk yönetimden mustafa sabbah'ın desteğini alabilen hito’nun kürt kimliği de seçilmesini sağlayan unsurlardandı.

ancak suriyeli muhalifler, hito ismi üzerinde tam bir uzlaşmaya varamadılar. aralarında smdk başkan yardımcısı süheyr atasi'nin de bulunduğu 12 üyenin, hito'nun seçilmesiyle smdk'dan istifa etmesi, liberal kanadın hito'dan duyduğu rahatsızlığın açık bir göstergesiydi.

kendisinin 'dekorasyon olmadığı' sözleriyle tepkisini dile getiren atasi, daha sonra istifa kararından vazgeçti. lakin atasi'nin geri adım atması, liberal-seküler grupların, smdk'daki müslüman kardeşler ağırlığından kaynaklanan kaygılarını ortadan kaldırmadı.

işadamlığından siyasete

suriye’deki çatışmalar yüzünden evlerini terk eden sığınmacılara mali kaynak sağlamak için diplomatik bağlantılarını kullanmasıyla öne çıkan gassan hito, 1963’te şam’da doğdu.

yüksek öğrenimi için abd’ye giden hito, indiana eyaleti’ndeki purdue üniversitesi’nin matematik ve bilgisayar mühendisliği bölümlerinden 1989'da mezun oldu. aynı okuldan 1994’de master derecesi aldı.

2012 yılına kadar texas merkezli bir telekomünikasyon firmasının it müdürlüğü görevini yürüttü.

hito'nun ismi ilk defa, abd'deki 11 eylül saldırılarının ardından müslümanlara karşı oluşan dışlayıcı havayı dağıtma girişimleri sırasında duyuldu. başarılı işadamı, arap, müslüman ve güney asyalılara yönelik sistemli ayrımcılık ve insan hakları ihlalleriyle mücadele etmek için kasım 2001'de muslim legal fund of america'nın (mlfa) kuruluşuna katıldı. 

bilgi teknolojileri sektöründeki 25 yılının büyük kısmını yönetici pozisyonunda geçiren ve dindar bir müslüman olduğu belirtilen hito, ‘islami bir öğrenim ortamı hazırlayan eğitim kurumu’ ifadesiyle tanıtılan, texas’taki brighter horizons academy’nin bağışçıları arasındaydı.

hito, anavatanında mart 2011’de başlayan protesto gösterilerinin çatışmaya dönüşmesiyle harekete geçen suriye diasporasının dikkat çeken isimleri arasına girdi.

shaam relief foundation’ın kuruluşu ve walk for children of syria day hareketini düzenlenmesine katkı sağladı. dallas merkezli coalition of free syria isimli aktivist grubu kuran hito, 2012’de syrian american council’in yönetim kurulu üyesi seçildi.

suzanne isimli amerikalı bir öğretmenle evli ve dört çocuk babası olan hito'nun büyük oğlu ubeyd, babası aktif siyasete atılmadan önce, isyancıları desteklemek için suriye'ye gitmişti. 

kendi ifadesiyle “suriye devrimi’nin saflarına katılmak üzere” kasım 2012’de ani bir kararla görevinden ayrılan hito, smdk çatısı altında faaliyetlerine başladı. 

suriye sivil muhalefeti saflarındaki aktif görevini yine insani yardım alanında sürdüren hito, smdk’nın türkiye merkezli yardım koordinasyon birimi’ni yönetiyordu.

hito, abdulbasit seyda'nın ardından suriye muhalefetinde üst düzey temsil makamına gelen kürt kökenli ikinci isimdi.

isyan sonrası oluşturulan rejim karşıtı ilk örgütlenmelerden biri olan suriye ulusal konseyi’nin (suk) eski liderlerinden seyda, başarısız bir yönetim sergilemiş ve yerini george sabra'ya bırakmıştı.

hito’nun, ‘suriyeli muhaliflerin başbakanlığı’ makamında sergileyeceği etkinliğin, ülkenin kuzeydoğusunda özerk bir yapı kurmaya çalışan demokratik birlik partisi (pyd) öncülüğündeki kürtlerin, suriye muhalefetiyle ilişkilerini yakınlaştıması da beklentiler arasındaydı. ancak pyd lideri salih müslim'in, hito'nun kürtçe bilmediği ve kürtleri temsil etmediği yönündeki açıklamaları, hito'nun başarılı olamayacağının ilk sinyalleri arasındaydı.

ahmed muaz hatib, mart 2013'te smdk'nın liderliğinden istifa etti. smdk üyelerinden george sabra, yeni seçimler yapılana kadar geçici olarak bu görevi yürüttü.

smdk'nın yeni yönetim kadrosu, 4-7 temmuz 2013 tarihlerinde istanbul'da gerçekleştirilen toplantılarla belirlendi. özellikle suudi arabistan'ın desteğini alan ahmed carba, uzun tartışmalardan sonra smdk'nın liderliğine seçildi.

carba'nın seçilmesi üzerine gassan hito, 8 temmuz 2013 günü, suriye muhalefetinin başbakanlığı görevinden istifa ettiğini açıkladı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar