new york’ta salı gününden beri devam eden bm genel kurulu toplantısının çarşamba günü düzenlenen güvenlik konseyi oturumunda abd ve rusya, suriye’deki durum değerlendirmesi ile ilgili birbirine tamamen zıt görüşler ortaya koydu. bu durum bm’nin suriye'deki şiddeti sona erdirme konusunda etkinliğinin sorgulanmasına yol açtı.

abd dışişleri bakanı hillary clinton, suriye devlet başkanı beşşar esed’i ‘kendi halkını öldürdüğü’ için kınarken, rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, abd’yi ve diğer ülkeleri 'terörizm'i cesaretlendirmekle suçladı.

KRONOLOJİ: SURİYE'DE İÇ SAVAŞ

washington tarafı, ‘felç olmuş’ diye tabir ettiği bm güvenlik konseyi’nin suriye’deki çatışmayı durdurmak için yeni bir girişimde bulunmasını istedi. ancak buna karşılık fazla bir tutum değişikliği sergilemeyen lavrov, hem hükümetin hem de muhaliflerin uyguladığı şiddetin kınanması gerektiğini söyledi.

lavrov, "akan kanın durdurulamamasında, esed karşıtlarını ateşkese yanaşmamaları ve diyaloğu reddetmeleri için  kışkırtan ve rejimin koşulsuz şekilde teslim olmasını talep eden devletlerin de sorumluluğu var" dedi.

türkiye, mısır, suudi arabistan ve iran dörtlüsünü desteklediklerini dile getiren lavrov, "hiç şüphem yok ki, askeri senaryolar, dışarıdan silahlı müdahale bölgesel güvenlik için büyük tehlike olacağı gibi öngörülemez sonuçlar doğuracaktır" ifadesini kullandı. dörtlünün toplantısı, türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan’ın new york’ta olmaması nedeniyle ertelendi.

perşembe günü yapılacak oturumda, israil başbakanı binyamin netanyahu, filistin lideri mahmud abbas, myanmar devlet başkanı thein sein, yunanistan başbakanı antonis samaras söz alacak.

batılı bakanlar tepkili

güvenlik konseyi’nin daimi temsilcilerinden rusya ve çin, şimdiye kadar üç kez veto haklarını kullanarak, bm tarafından suriye’ye uygulanması planlanan yaptırımlara engel oldu.

batılı diplomatlar, rusya’nın suriye konusundaki tutumun değiştirmesini beklemediklerini ve esed’i desteklemeye devam edeceklerini düşünüyor. ancak rusya ile benzer stratejik çıkarlara sahip olmayan çin’in arap ülkelerinden ve diğer devletlerden gelen baskılara boyun eğebileceğini düşünenler de var.

fransa dışişleri bakanı laurent fabius, güvenlik konseyi’nin 18 aydır eyleme geçemiyor oluşunun ‘şoke edici’ olduğunu söyledi.

alman dışişleri bakanı guido westerwelle de “uluslararası toplum olarak şiddeti durdurmak ve siyasi geçiş sürecini başlatmak için birlik olmalıyız. ortak bir tepkide birleşmeliyiz. bunu o insanlara borçluyuz” dedi.

'bm'nin itibarına kara leke'

ingiltere başbakanı david cameron, bm genel kuruluna bu hafta sunduğu raporda, suriye’de binlerce kişinin hayatını kaybetmesinin bm’nin itibarına ‘kara bir leke’ sürdüğünü söyledi. cameron,  “suriye için gelecek, esed'siz bir gelecek” dedi.

çin’in dışişleri bakanı yang jieçi ise daha savunmacı bir tutum sergiledi. çinli bakan, “çin üzerine düşen yükümlülükleri yerine getiriyor ve soruna siyasi bir çözüm bulmak adına pozitif bir güç olarak davranıyor” dedi.

jieçi, “çin, suriye sorununun barışçıl ve uygun bir şekilde çözülmesi için uluslararası topluma katılarak her türlü çabayı göstermeye hazır” diye konuştu.

rusya devlet başkanı valdimir putin de çarşamba günü, ortadoğu’da şiddet yoluyla rejim değişikliğine karşı olduğunu söyledi. 

arap müdahalesine tunus desteği

bu arada arap bakanlar, bm ve arap birliği suriye özel temsilcisi el ahdar el ibrahimi  ile new york’ta bir araya geldi.

fransız haber ajansı afp’ye konuşan tunus cumhurbaşkanı munsif el marzuki  suriye’de oluşturulacak arap barış gücüne ülkesinin destek vereceğini söyledi.

esed’in ‘kana susamış bir diktatör’ olduğunu söyleyen marzuki, "arap ülkelerinin oluşturacağı bir barış gücü operasyonu bizim de hayalini kurduğumuz şey" ifadesini kullandı.

katar emiri el tani salı günü yaptığı konuşmada bm güvenlik konseyi’ne ‘arap ülkeleri suriye'ye müdahale etmeli’ çağrısında bulunmuştu.

arap ligi genel sekreteri nebil el arabi, emir’in ‘savaşı’ kastetmediğine inandığını söyledi.

mısır cumhurbaşkanı muhammed mursi ise bm’deki ilk konuşmasında filistin halkını savundu. suriye'deki savaş bitene kadar rahat etmeyeceğini belirten mursi, ülkesinde yaşananları 'harika ve barışçı bir devrim' olarak niteledi.

suriye’de 15 mart 2011’de esed iktidarına karşı, demokratik reform ve özgürlük talebiyle toplumsal gösteriler başlamış, ancak güvenlik güçlerinin halka karşı ölümcül müdahaleleri ülkedeki isyanı tırmandırmıştı. kriz bir süre sonra esed’ı devirmek için silahlı isyana dönüşünce ülkedeki şiddet önlenemez bir hal almıştı.

muhalif insan hakları örgütlerinin verilerine göre suriye’de 18 ayda en az 27 bin kişi şiddetin kurbanı oldu. ‘terörizme karşı mücadele’ verdiği savunan şam rejimine göre ise, 3 binden fazla güvenlik görevlisi saldırılarda hayatını kaybetti.

kaynak: ajanslar