suriye'de şiddetin dozunu gün geçtikçe artıran şam yönetimi üzerindeki diplomatik baskı da artıyor. güvenlik güçlerinin katliamlarının sürmesi üzerine bir çok ülke büyükelçilerini 'istişare amaçlı olarak' başkentlere çağırıyor.

avrupa birliği, şam'a yönelik yeni yaptırımlar üzerinde çalışıyor. yaptırımlara ilişkin çalışmanın, 27 şubat'a kadar tamamlanması bekleniyor.

amerika birleşik devletleri'nin şam büyükelçiliğini kapatmasının ardından büyükelçisini iştişareler için çağıran ingiltere'yi, italya ve fransa takip etti.

son olarak körfez işbirliği konseyi (kik) ülkeleri de şam'daki büyükelçilerini geri çağırdı. kik üyeleri ayrıca, suriye'de şiddet olaylarının artması nedeniyle, bu ülkenin başkentlerindeki büyükelçilerini de sınırdışı edeceklerini duyurdu. 

suudi arabistan, katar, kuveyt, birleşik arap emirlikleri, bahreyn ve umman'dan oluşan kik'le ilgili ortaya bir başka iddia daha atıldı. suudi arabistan'da yayımlanan saudi gazette, kik'in 11 şubat'ta yapacağı toplantıda suriye'deki silahlı muhaliflerden oluşan özgür suriye ordusu'nu suriye halkının tek meşru temsilcisi olarak tanıma karaı alabileceğini yazdı.

adının gizli tutulmasını isteyen bahreyn'li bir yetkili gazeteye yaptığı açıklamada, konseyin suriye'de yaşanan son olaylara karlşı tavrının net olduğunu belirterek, bm'de arap birliği planının veto edilmesinin ardından, bu kararı aldıklarını söyledi.

bahreynli yetkili 'özgür suriye ordusu'nun tanınmasının aynı zamanda silah yardımı yapılması anlamına gelip gelmediği' sorusu üzerine, "bir tarafı tanıma, onu yaşama ve kendini savunma şansı vermek demektir, libya örneğinde olduğu gibi. biz bu kararla suriye halkının güvenliğine, istikrarına ve kendi yöneticilerini seçme hakkına destek vermiş olacağız" yanıtını verdi.

arap birliği’nin suriye’nin kasım ayında imzaladığı barış planına uyup uymadığını tespit etmek için ülkeye gönderdiği gözlemci heyeti, şiddet olaylarının sona ermemesinden dolayı yoğun eleştirilere maruz kalmıştı. geçen ay önce suudi arabistan da daha sonra da kik üyesi diğer ülkeler, suriye'deki gözlemcilerini çekme kararı almışlardı.

lavrov: esad çözüme hazır

uluslararası toplumun suriye'ye yönelik tepkisi ve basıkısı sürerken, rusya dışişleri bakanı sergei lavrov, başken şam'da devlet başkanı beşar esad ile bir araya geldi. suriye devlet televizyonu, yüzlerce esad yanlısı suriyelinin lavrov'u rusya bayraklarıyla karşıladığı görüntüleri ekranlarına taşıdı.

rus haber ajansları interfax ve itar-tass’ın haberlerine göre, rus bakan, buluşma sonrasında yaptığı açıklamada, görüşmenin ‘çok yararlı’ geçtiğini belirten, esad’ın arap birliği gözlemci misyonunun sürmesi ve hatta genişletilmesi taraftarı olduğunu söyledi. lavrov kendi ülkesinin de, sorunun arap birliği tarafından önerilen girişim çerçevesinde çözülmesine hazır olduğunu ifade etti. haberlere göre, suriye’deki şiddetin durmasının moskova’nın yararına olduğunu ve esad’ın da bu amaca yönelik olarak tam taahhüt içinde olduğunu söylediğini vurguladı.

interfax'ın haberinde ayrıca, muhalefeti temsil eden suriye ulusal konseyi'nin (suk), diyaloglarda rusya'nın arabuculuğuna karşı olmadıklarını belirtildi. suk yöneticilerinden george sabra konuyla ilgili yaptığı açıklamda "suriye muhalefetinin her yerden her türlü yardıma ihtiyacı var. rusya ve suriye halkları arasındaki iyi ilişkiler düşünüldüğünde, moskova'nın bu rolü oynamak için iy bir imkanı var" diye konuştu.

rusya, cumartesi günü birleşmiş milletler (bm) güvenlik konseyi’nde çin ile birlikte veto ettiği suriye’ye yönelik karar tasarısının, lavrov’un rusya dış istihbarat servisi (svr) başkanı mihail fradkov ile gerçekleştireceği ziyarete kadar ertelenmesini talep etmiş, fakat bu istek batı tarafından reddedilmişti. tasarının reddi, batılı ülkeler tarafından yoğun bir şekilde eleştirilmişti.

ingiliz reuters haber ajansına göre, rusya dışişleri bakanlığı pazar günü, lavrov'un esad’dan en azından uzlaşma adımları atmasını isteyeceğini belirtmişti. itar-tass ise lavrov’un esad’a, rusya devlet başkanı dimitri medvedev’den bir mesaj götüreceğini duyurmuştu.

şam yönetimi, her yıl rusya’dan büyük miktarlarda silah tedarik ediyor. suriye ayrıca, rusya’nın eski sovyet cumhuriyetleri dışındaki tek askeri üssüne de ev sahipliği yapıyor.

diğer taraftan çin dışişleri bakanlığı, suriye'deki duruma ilişkin olarak istişarelerde bulunmak üzere ortdağu ve kuzey afrika'ya  temsilci yollayabilecğini açıkladı.

bakanlık sözcüsü liu weimin, günlük basın toplantısında, suriye'deki gelişmeleri yakından izleyen pekin'in, rusya'nın ara buluculuğundan sonuç çıkmasını umduğunu söyledi. 

dış güçleri suçladı

lavrov pazartesi günü yaptığı açıklamada, adını vermediği bazı dış güçlerin suriye'de rejimi değiştirmek istediğini, ancak bunun suriye'deki kurbanların sayısını artırmaktan başka bir şeye yaramayacağını söylemişti.

ülkedeki muhalefete dışarıdan ısrarla suriye rejimiyle hiç bir uzlaşmaya varmaması yönünde tavsiyeler yapıldığını savunan bakan, “bu amaçla silahlandırılmış gruplar sadece kurban sayısının artmasına neden olur” diye konuşmuş ve ülkesinin şam yönetimini reformları hızlandırması için teşvik ettiğini hatırlatmıştı.

saldırılar sürüyor

öte yandan, suriye'nin hums şehrine ordu tarafından düzenlenen saldırıların yoğun bir şekilde sürdüğünü belirten suriyeli aktivistler, bölgede kaç binanın yıkıldığına veya kaç kişinin öldüğüne ilişkin kesin bir bilgi edinemediklerini belirtiyor.

şam yönetimi, haftalarca tereddüt ettikten sonra, arap birliği’nin, şiddete son verilmesini amaçlayan ve örgüt gözlemcilerinin ülkeye girişine izin veren planını, 19 aralık 2011’de imzalamıştı. bu ekibin bu tarihten başlayarak tartışmalı bir şekilde denetlemeye başladığı süreç, ordu birliklerinin şehirlerden çekilmesini, bazı mahkumların serbest bırakılmasını ve hükümetin muhalefetle görüşmesini öngörüyordu. ülkede yaşanan şiddetin durmaması nedeniyle, uluslararası örgüt gözlemcilerini geri çekme kararı almıştı.

22 ocak’ta açıklanan yeni arap birliği planının şam tarafından reddedilmesinin ardından, üye ülkeler, konuyu bm güvenlik konseyi’ne taşımıştı.

konsey cumartesi günü, esad’ın yetkilerini yardımcısına devretmesi, ülkede birlik hükümeti kurulması ve suriye’ye silah sokulmasının engellenmesi çağrısı yapan karar tasarısını oylamıştı. arap birliği ve batı tarafından genel olarak desteklenen tasarısı, veto hakkına sahip olan daimi konsey üyelerinden rusya ve çin’in vetosu sonucu reddedilmişti.

ilk veto değil

çin ve rusya ekim ayında, ülkedeki şiddeti durdurmaması halinde şam yönetimine karşı bazı yaptırımlar uygulanmasını da içeren bir diğer karar tasarısını da konsey’de veto etmişti.

orta doğu ve kuzey afrika ülkelerini yoğun olarak etkileyen ‘arap baharı’ hareketi, geçtiğimiz mart ayında suriye’ye de sıçramıştı. yirmi milyon kişinin yaşadığı ülkede düzenlenmeye başlayan demokratik reform gösterileri, ordunun sert müdahalesiyle karşılaşmıştı. 

bm, arap birliği, ab ve birçok ülke, suriye yönetimine defalarca ülkedeki şiddeti durdurması ve demokratik reform yapması çağrısında bulunmuştu. bm ülkede çıkan çatışmalarda şu ana kadar en az 5400 kişinin hayatını kaybettiğini belirtiyor. muhalif gruplar ise, bu sayının çok daha yüksek olduğunu iddia ediyor.