john hopkins üniversitesi'ne bağlı abd-kore enstitüsü yetkilisi joel wit, kuzey kore'nin 'nükleer programını hayata geçirmek yolunda hafif su reaktörünün inşaatına devam ettiğini duyurdu.

aynı zamanda, abd dışişleri bakanlığı eski yetkilisi olan wit, pyongyang'ın reaktörü bitirmeye yakın olduğunu açıkladı. inşaatın son halinin görüntülerini paylaşan enstitü, reaktörün kurulması yolunda hızlı gelişmeler yaşandığını açıkladı.

inşaat çalışmaları kasım ayında durdurulmuştu. kuzey kore eski lideri kim jong-il'in ölümü üzerine böyle bir karar alındığı ihtimali üzerinde durulmuştu.

reaktörün kuruluşu ilk kez 2010 yılında duyurulmuştu.

hükümet yetkilileri, kuzey kore'nin enerji üretmeyi amaçladığını söylüyor.

abd'li uzmanlar ise reaktörün ülkenin nükleer programını geliştirmek yolunda inşa ettiğini iddia ediyor.

'sert müdahale olmayacak'

al jazeera'ye konuşan asya vakfı kore temsilcisi peter beck, çin'in kuzey kore'ye yönelik yardımını kesmenin pyongyang yönetiminin cesaretini büyük ölçüde kıracak olmasına rağmen pekin'in herhangi bir müdahalede bulunması ihtimalinin zayıf olduğunu açıkladı. 

beck, güney kore'nin de komşusuna yönelik sert bir müdahalesi olmayacağını tahmin ettiğini açıkladı. buna gerekçe olarak, güneyin kuzeyle anlaşma içerisinde olma isteğini gösterdi.

kuzey kore'nin ölen lideri kim jong-il'in yerine geçen  kim jong-un yönetimin yenilenmesinin ardından 'kendini kanıtlama' çabası içerisinde olabileceğini vurgu yaptı. 

nükleer politikası değişmedi

kuzey kore hükümeti, amacın enerji üretmek olduğunu söylese de suriye, libya, myanmar ve pakistan ile nükleer teknoloji takası yapıyor.

nükleer silahların yayılmasının önlenmesi antlaşması'nı ihlal eden ilk ülke olan kuzey kore, ülkesine nükleer denetçilerin girmesine izin vermiyor. 

yaklaşık üç yıl önce nükleer programı konusunda yürütülen altılı görüşmelerden çekilen kuzey kore, şubat ayında nükleer denemelere, uranyum zenginleştirmeye ve uzun menzilli füze fırlatmaya son vermeyi kabul etmişti. 

abd tüm bunların karşılığında kuzey kore'ye 240 bin ton gıda yardımı yapmayı taahhüt etmişti.

kuzey kore ayrıca, bm'ye bağlı uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek) denetçilerinin ülkenin nükleer tesislerine girişine de izin vereceğini belirtmişti.

ancak kuzey kore’nin, kurucusunun kim il-sung'un 100. doğum günü şerefine atmayı planladığı uydu planları bozdu. kuzey kore, bunun bir hava durumu uydusu olduğunu belirtirken, abd ve güney kore planlananın uzun menzilli füze denemesi yapmıştı. 

kuzey kore lideri kim jong-il aralık ayında hayatını kaybetmiş, yerine oğlu kim jong-un geçmişti. kuzey kore’deki lider değişiminin ülkenin iç ve dış politikasında büyük değişikliklere yol açması beklenmiyordu ancak batılı ülkeler ve asya ülkeleri pyonyang’ın politikalarında bir değişiklik görmek umuduyla ülkeyi yakından takip ediyordu.

iki nükleer deneme yaptı

kuzey kore, 2006 ve 2009 yıllarında nükleer denemeler gerçekleştirmişti. 1994 yılından beri ülkeyi yöneten kim’in ölümü, nükleer silaha sahip ülkedeki istikrarın geleceğinin sorgulanmasına neden olmuştu.

güney ve kuzey kore, kore savaşı’nın sonunda 1953 yılında sadece ateşkes anlaşması yapıp barış anlaşması imzalamadıkları için, hukuki olarak halen savaş halinde bulunuyorlar.

kaynak: al jazeera ve ajanslar