suudi arabistan'ın yeni kralı yeni prensleri açıklamak için çok fazla beklemedi. kral, prens mukrin bin abdülaziz el suud'u birinci veliaht tayin ederken, ikinci veliahtlık için ise içişleri bakanı'nın ismini açıkladı.

hayatını kaybeden kral abdullah'ın cuma günü öğleden sonra gerçekleşen cenaze töreninden önce kamera karşısına geçen kral selman bin abdülaziz el suud, en küçük kardeşi mukrin'i birinci veliaht ve içişleri bakanı muhammed bin nayef el suud'u da ikinci veliaht olarak ilan etti.

suudi istihbaratının eski başkanı prens mukrin 1945 doğumlu. 69 yaşındaki prens yakın tarihteki en genç veliaht prens olarak kayda geçiyor.

1968 yılında cranwell'deki ingiltere kraliyet hava harp okulu'ndan mezun olduktan sonra yine aynı okuldan askerlik bilimi üzerine yüksek lisans derecesi alan prens, emekliliğine kadar suudi kraliyet hava kuvvetleri'nde çeşitli pozisyonlarda görev yaptı.

1980 yılında hail valisi olarak atanan prens, 1999'dan 2005'e kadar medine valisi olarak görev aldı.

Veliaht prens seçilen Mukrin bin Abdulaziz, ülkenin kurucusu Kral Abdulaziz'in en küçük oğlu. [Fotoğraf: AFP-Arşiv]

sadakat konseyi ve 'ikinci veliahtlık'

kral abdullah, belki de veraset sistemiyle ilgili sorunu öngördüğünden 2006 yılında kardeşlerini ve kuzenlerini toplayarak bir konsey kurdu. sadakat konseyi ismi verilen konsey veraset sisteminde değişiklikler yaptı.

konsey geçen yıl krallık tarihinde ilk kez 'ikinci veliahtlık' diye bir makam oluşturulmasına karar verdi.

kardeşlerin en küçüğü olan prens mukrin'in, tahta geçecek bir sonraki kral selman'ın ölümünden sonra tahta geçeceği yaygın bir düşünceydi.

gulf news köşe yazarı ve körfez işbirliği teşkilatı ilişkileri uzmanı joseph kechichian, al jazeera'ye verdiği röportajda, "burada mukrin'in birkaç ağabeyini geçerek veliaht tayin edilmesinden başka şaşılacak bir şey yok.  bu durum 2014 yılında kral abdullah'ın kendi dönemini en genç oğluyla kapatma kararı aldığında belli olmuştu" dedi.

suudi kraliyet ailesine yakın bazı isimler kral abdullah'ın ağabeyleri varken mukrin'i tayin etmesini daha önce görülmemiş türden bir tercih olarak değerlendiriyor. yemenli bir annenin oğlu olan mukrin tahta çıktığında kökeni tamamen suudi olmayan ilk kral olacak.

körfez araştırma merkezi vakfı yöneticisi christian koch "prens mukrin kariyeri boyunca çok sayıda üst düzey görevde bulundu ve kimse onun yeteneğinden şüphe etmiyor. kral abdullah, mukrin'i ikinci veliaht ilan ederken, onun suudi birliğinin geleceğinde önemli rol oynayacağı belliydi" diyor ve ekliyor: "genel olarak mukrin kararından duyulan hoşnutsuzluk onun başarılarına karşı bir haksızlık."

Kurucu Kral Abdulaziz'in torunu Muhammed bin Nayef 'ikinci veliaht' ilan edilmişti. [Fotoğraf: Reuters-Arşiv]

kraliyet gençleşiyor

cuma günü 55 yaşındaki içişleri bakanı muhammed bin nayef'in de ikinci veliaht olarak ilan edilmesi kraliyetin gençleştiğine dair bir başka gösterge. nayef bir gün kral olursa kurucu kral abdülaziz'in tahta geçen ilk torunu olacak.

suudi arabistan'ın danışma konseyi niteliğindeki şura üyesi velid arab haşim, al jazeera'ye şunları söyledi: 

"devamlılık gereğince kral abdullah saltanatı döneminde muhammed bin nayef'i içişleri bakanı olarak atadı. genç olarak değerlendirilen nayef oradan ikinci veliahtlığa terfi etti. bizi reformcu bir çizgiye çekmek için aynı politikaları uygulayacaklarını düşünüyorum."

muhammed bin nayef içişleri bakanlığı'nın terörle mücadele programı dolayısıyla büyük bir kesim tarafından başarılı olarak kabul ediliyor. terör örgütlerini öylesine kızdırdı ki, el kaide 2009 yılında nayef emniyet genel müdürlüğü görevindeyken ona karşı bir suikast girişiminde bulundu. saldırgan teslim olmak istediğini söyleyerek, prens'in yanına girdi ve kıyafetinin altına sakladığı bombayı patlattı. prens saldırıdan son anda kurtuldu. abd'de siyaset bilimi alanında aldığı eğitimi 1981 yılında tamamlayan nayef, birçok kişi tarafından kraliyet ailesinin genç kuşağı arasında yükselen özgürlükçü anlayışın temsilcisi olarak görülüyor.

ancak nayef'in içişleri bakanlığı döneminde insan hakları karnesi pek de başarılı değil, zira geçtiğimiz aylarda birçok sosyal aktivist hapse atıldı ve işkenceye maruz kaldı.

'nesil değişikliği sorunlu olmadı'

siyaset uzmanları prens mukrin ve muhammed'in isminin ülkenin gelecekteki yöneticileri olacağının açıklanmasının kral abdullah'ın ölümünden 12 saat sonra yapılmasının bir tesadüf olmadığını belirtiyorlar.

koch "nesil değişikliği anlamına gelen muhammed nayef'in ikinci veliaht ilan edilmesi birçok kişinin endişe ettiği gibi sorunlu olmadı. bu dikkate değer bir gelişme ve kraliyet ailesinin ailevi bir mesele için ülkenin yüz yüze olduğu pek çok bölgesel sorunun riske atılamayacağının farkında olduğunu gösteriyor" diyor.

mukrin ve muhammed'in iç ve dış politikada nasıl bir değişikliğe neden olacağını tahmin etmek için henüz erken. ancak tahta yeni çıkan kral selman yemin töreninde selefinin politikalarında bir değişikliğe gitmeyeceğini söyledi. selman "allah'ın izniyle, kurulduğundan beri bu ülkenin yürüdüğü doğru yoldan ayrılmayacağım" diye söz verdi.

lyon siyaset çalışmaları enstitüsü'nde araştırmacı olan mansur marzuki al jazeera'ye anlamlı bir sosyal değişimin, prenslerin toplum kesimleriyle nasıl bir ittifak kuracaklarına bağlı olduğunu söyledi. marzuki sözlerine şöyle devam etti: 

"aydınlar ve dindar muhafazakârlar arasında prens mukrin ve prens muhammed ile iyi ilişkiler kurabilmek için şiddetli bir çekişme yaşanacak. eğer prensler tercihlerini aydınlardan yana kullanırsa, hızlı bir sosyal değişime tanık olabiliriz."

"ama şu anda hiçbir şey belli değil ve kartların nasıl oynanacağını görmek için beklemek gerekiyor."

kaynak: al jazeera