geçtiğimiz hafta yaşanan darbeyle yönetimin askerler tarafından devralındığı batı afrika ülkesi mali’nin ülkenin kuzeyinde etkinlik gösteren tuareg isyancıları, ülkenin kuzeyinde yer alan ve stratejik öneme sahip gao kasabasını ele geçirdi.

ingiliz haber ajansı reuters, cumartesi günü kasaba çevresinde çatışmalar yaşandığını ve isyancı birliklerin bölgede kontrolü sağladığını duyurdu. reuters muhabiri, bölgeden büyük kaçışın başladığını ve dükkanların büyük bölümünün kapandığını bildirdi.

gao, ülkenin kuzeyinde en büyük asker karargahın yer aldığı bölge olarak biliniyor. tessalit, aguelhok, kidal ve gao ile birlikte tuareglerin ele geçirdiği kasaba sayısı dörde çıkmış oldu. 

ülkenin başkenti bamako’dan bildiren al jazeera muhabiri haşim ahelbarra'nın aktardığı bilgilere göre, mali müftüsü sağduyu çağrısı yaparak isyancıların silahlarını bırakmasını istedi.

yardım talebine ret

mali’nin, ülkenin kuzeyinde etkinlik gösteren tuareg isyancılarına karşı mücadele için yardım isteğine ise batı afrika ülkeleri ekonomik topluluğu (ecowas) ret yanıtı verdi.

topluluk yalnızca anayasal düzene geri dönülmesi halinde ülkeye yardım yapılacağını belirtti.

topluluğun komisyon şefi kadre desire ouedraogo, al jazeera’ye cuma günü yaptığı açıklamada  “ecowas ülkenin toprak bütünlüğünün korunmasına yardım etmeyi istiyor, ancak bunu bamako’daki iktidar meşru olmadığı sürece yapamayız” diye konuştu. ouedraogo, sanogo’nun hemen görevi bırakmasını ve ecowas’ın siyasi bir geçiş sürecinin öncüsü olmasına izin vermesi gerektiğini söyledi. 

mali’de, darbeden önce nisan ayının ilk haftasında genel seçime gitme hazırlığı yapılıyordu. ancak darbenin ardından demokratik seçimlerin yapılıp yapılmayacağı, ya da hangi tarihte gerçekleşeceği bilinmiyor.

öte yandan ouedraogo, mali’deki darbe liderlerine tanınan 72 saatlik süre dolmadan, temasların sürdürüleceğinden de emin olduğunu söyledi.

“aldığımız bilgiler, diyalog istedikleri yönünde ve bence haftasonunda bizimle temasa geçerek ecowas’ın taleplerini nasıl karşılayabileceklerine bakacaklar. ancak pazatesi gününe kadar bunu yapmazlarsa yaptırımları uygulayacağız” diye konuştu.

ecowas mali’yi salı günü üyelikten çıkarmış ve bölgesel birliklerinin duruma müdahale etmek üzere hazır olduğu konusunda uyarıda bulunmuştu.

topluluk perşembe günü  ise mali’yi 72 saat içinde anayasal düzene dönmezse diplomatik ve mali yaptırımlar uygulamakla tehdit etmişti.

orduya destek gösterileri

öte yandan ülkenin kuzeyinde tuaregler ve ordunun çatışma halinde olduğu bölgelerde binlerce kişi sokaklara dökülerek darbecilere destek verdi. göstericiler ‘önce barış sonra seçimler’ yazılı pankartlar taşıdı. bölge halkı, yaşanan çatışma ve şiddet olaylarının askerler sayesinde sona erebileceğini düşünüyor.

askerler, başkan amadou toumani’yi devirmelerinin en önemli gerekçesi olarak  tuareg isyancılarıyla savaşmakta başarısız olduklarını öne sürüyor. 

sanogo cuma günü gazetecilere yaptığı açıklamada “isyancılar ülkemize saldırmaya ve insanlarımızı korkutmaya devam ediyor” diye konuştu. ‘durum çok ciddi’ diyen sanogo, ordumuzun mali’nin dostlarına sivil halkı korumak ve ülkenin toprak bütünlüğünü sağlamak için ihtiyacı var” ifadelerini kullandı.

kuzeyde gerginlik

on yıllar boyunca kaddafi'nin emrinde görev yapan ve eski liderin devrilmesinin ardından ülkeye dönen tuareg askerlerinden bazıları mali hükümeti tarafından sunulan barış sürecine entegre olmuştu. diğerleri ise dağlara çekilmişti. tuaregler son aylardaki çatışmalar sırasında mali'nin kuzeyinde nüfuzlarını artırmıştı.

göçebe topluluk tuareglerin nüfusu, yapılan tahminlere göre yaklaşık 1,5 milyon. nijer, mali, cezayir, libya ve burkina faso gibi ülkelerde bulunuyorlar. kuzey tuaregler çoğunlukla çölde, güney tuaregler ise daha çok step ve savanlarda yaşıyor.

geleneksel tuareg toplumu, soylular, din adamları, vasallar, zanaatçılar ve eskiden köle emekçilerinden oluşan katmanlara bölünmüş durumda.

geleneksel kırmızıya boyanmış deri çadırlarda oturan tuaregler arasında, eski libyalıların kullandıklarına benzer bir el yazısı tifinag varlığını koruyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar