beyaz saray’dan yapılan açıklamada amerika birleşik devletleri (abd) başkanı barack obama’nın, iran’a yaptırımları artırma kararı aldığını açıkladı. bu bağlamda abd bankalarına iran hükümetiyle bağlantılı hesapların dondurulması için yeni yetkiler verildi. 

obama’nın pazar günü imzaladığı karar iran merkez bankası’nı hedef alan yaptırımların son ayağını oluşturuyor.  yeni kararla var olan yaptırımların bazı boşluklarının doldurulması  hedef alınıyor.

obama, iran bankalarının bazı işlemlerini gizleyerek, nükleer programı nedeniyle uygulanan mali yaptırımlardan kaçmaya çalıştıklarını belirtti.

iran merkez bankası ve diğer iran bankalarının 'aldatıcı uygulamaları' bulunduğunu kaydeden obama, iran'ın eylemlerinin uluslararası finansal sistem için 'kabul edilemez risk' oluşturduğunu kaydetti.

obama, bu bankaların yaptırım uygulanan taraflara yönelik finansal işlemleri örtbas etmeye çalıştığını ve iran'ın kara parayla mücadelede eksiklikleri bulunduğunu da dile getirdi.

obama, iran hükümetinin politika ve eylemlerinin abd'nin ulusal güvenliği, dış politikası ve ekonomisini tehdit ettiğini öne sürdü.

iran'a yeni yıl yaptırımları

abd, son olarak 31 aralık'ta tahran’a karşı uygulanan yaptırımları genişleten bir yasa yürürlüğe koymuştu. yasa, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesini kapsıyordu.

söz konusu yasa, ilgili ödemelerin büyük bölümünün merkez bankası üzerinden yapıldığı petrol ticaretini vurmayı amaçlıyor. bu çerçevede, tahran’a para transferi yapan yabancı merkez bankalarının da yasadan etkilenebileceği belirtiliyor ve müttefik ülkelerden iran ile petrol ticaretini azaltmaları talep ediliyor.

washington yönetimi 21 kasım’da da ingiltere ve kanada’yla beraber iran’a yönelik yaptırım kararlarını onaylamıştı.yaptırımlar petrokimya, petrol ve gaz sanayi ile mali sektörü hedef alıyordu. ayrıca iran'ı ‘önde gelen para aklama bölgesi’ ilan eden abd, 11 kurumu bu ülkenin nükleer programa destek verdikleri gerekçesiyle  kara listeye almıştı.

abd’den sonra avrupa birliği (ab) de, ocak ayında nükleer programı ile nükleer silah üretmeye çalıştığına inandığı iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

ortadoğu ülkesinden yetkililer, ab’nin altı ay içinde uygulamaya konulacak kararı devreye girmeden önce bloğa ihracatın kesilebileceğini belirtmişlerdi.

bbc çalışanlarına tutuklama

batılı ülkeler tarafından nükleer silah üretmekle suçlanan iran nükleer programının barışçıl olduğunu öne sürüyor. iran'da son olarak ingiliz yayın kuruluşu bbc için haber ve bilgi toplayan bazı kişiler "bbc ile işbirliği yaptıkları" gerekçesiyle tutuklandı.

mehr haber ajansının bir emniyet yetkilisine dayandırdığı haberde tutuklananların, "basın alanında eğitim görmeleri ve istihdam edilmeleri için yurt dışına adam götürdükleri iddiası da yer aldı. bu kişilerin ülkenin güvenliği aleyhinde faaliyette bulunmak suçundan yargılanmalarının isteneceği belirtildi.

iran'da basın kanunu gereği, yetkili birimlerin izni olmadan bbc gibi yabancı basın kuruluşlarına çalışanlar hakkında yasal işlem yapılabiliyor.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarladığına ve silah üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. 

santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan ve petrol ticareti açısından kilit önemde olan boğaz’ın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar