birleşmiş milletler'e (bm) bağlı uluslararası atom enerjisi kurumu'ndan (uaek) bir heyet, temaslarda bulunmak üzere iran'ın başkenti tahran'a gitti. heyetin iki gün sürecek temaslarında hedef, iran'ın nükleer programından kaynaklanan gerginliğin azaltılması. 

heyetin başındaki uaek başkan yardımcısı herman nackaerts, iranlı yetkililerle yapacakları görüşmede ilerleme sağlanmasını umduğunu söyledi. bir aydan kısa süre içinde ikinci kez iran'a giden nackaerts, ''süreç karmaşık ve zaman alıcı. ancak görüşmelerin yapıcı olacağını ümit ediyoruz'' dedi. 

iran'ın nükleer faaliyetlerini teftiş edecek heyet, ülkenin askeri programının askeri boyutu olup olmadığını anlamak istiyor. ancak nackaerts'e göre, bu biraz zaman alacak.

uaek heyetinin ziyaretinden önce associated press haber ajansına konuşan üst düzey diplomatlar, iran'ın batılı ülkelerin nükleer faaliyetlerine ilişkin baskısını azaltmada güvendiği rusya ve çin'in tahran yönetiminden, heyetle işbirliği yapmasını istediklerini belirtti.

moskova ve pekin'in iran'ı ikna etmek amacıyla çok üst düzeyde bir diplomasi yürüttükleri belirtiliyor. 

avrupa birliği (ab) ve amerika birleşik devletleri'nin (abd) yaptırımlarına hedef olan iran, misilleme olarak ingiltere ve fransa'ya ham petrol ve petrol ürünleri ihracını durdurmuştu. tahran yönetimi; fransa, hollanda, italya, ispanya, yunanistan ve portekiz'in büyükelçilerini de 15 şubat tarihinde dışişleri bakanlığı'na davet etmiş ve ab'nin iran'dan petrol alımını yasaklayan kararını gözden geçirmelerini istemişti.

sert yaptırımlar

başta abd olmak üzere batılı ülkeler, iran'ın nükleer silah sahibi olmaya çalıştığına inanıyor. iran ise yaptırımlar nedeniyle durdurmayacağını vurguladığı nükleer programının barışçıl olduğunu ve elektrik üretimi için nükleer teknolojiye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor. abd ve ab, tahran yönetimine karşı ticaret ve finans alanlarında yaptırımlar uyguluyor.

ab, ocak ayında nükleer programı ile nükleer silah üretmeye çalıştığına inandığı iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan ticari yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

iran, ihraç ettiği petrolün yaklaşık yüzde 20'sini ab üyelerine satıyor. bu ülkelerin başında da yunanistan, ispanya ve italya geliyor.

ab'nin yaptırım kararının, iran’dan yüksek miktarda petrol ithal eden ve ab borç krizinin merkezinde yer alan yunanistan’ın ekonomisini derinden etkileyebileceği ifade ediliyor.

'deneysel faaliyet'

​iran geçtiğimiz hafta, nükleer programı çerçevesinde, yeni uranyum zenginleştirme santrifüjleriyle ilk yerli nükleer yakıt çubuğunu ürettiğini açıklamış ve bunları tahran'daki nükleer araştırma reaktörüne yerleştirmişti. karbon liflerinden yapılan 'dördüncü nesil santrifüjler', uranyumun daha hızlı zenginleştirilmesine imkan veriyor.

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarlamak ve üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

kaynak: ajanslar